نحوه محاسبه و جدول اضافه کاری 1404 + محاسبه آنلاین شب کاری
محاسبه اضافهکاری ۱۴۰۴ چگونه انجام می‌شود؟ براساس قانون اداره کار، ساعت کار موظفی ۱۴۰۴، ۴۴ ساعت در هفته است. اگر کارکنان یک سازمان بیشتر از این ۴۴ ساعت برای شرکت کار کنند، اضافه‌کار می‌گیرند. اضافهکاری هم به افزایش درآمد کارگران کمک می‌کند و هم به نفع کارفرما است؛ زیرا باعث می‌شود که کارها سریع‌تر پیش بروند.
نحوه محاسبه اضافهکاری با حقوق ساعت کاری معمول متفاوت است و شرایط خود را دارد. طبق قانون، شرط ضروری اضافه‌کار رضایت کارگر و پرداخت ۴۰٪ مزد اضافه به‌ازای هر ساعت اضافهکاری در سال ۱۴۰۴ است. در ادامه جدول ساعت اضافهکاری ۱۴۰۴ و شرایط مربوط به آن را بررسی می‌کنیم.
قیمت هر ساعت اضافهکاری کارگران در سال ۱۴۰۴ چند است؟
بهطورکلی اگر هر یک از روزهای تعطیل رسمی با روزهای کار یکی شود، به ازای هر روز تعطیل رسمی معادل یک‌ششم ساعات کار عادی هفتگی (برای کارگران غیرنوبتی) و یک بیست‌وچهارم کار عادی در چهار هفته متوالی (برای کارگران نوبتی) از ساعات عادی کار کارگر کسر می‌شود و عدد باقی‌مانده ساعات اضافه‌کار است.
در محاسبه اضافهکاری باید دقت داشت که تنها مزد پایه مدنظر است و آیتم‌هایی مثل حق مسکن یا بن خواربار در آن لحاظ نمی‌شود؛ بااین‌حال، مبالغ اضافهکاری مشمول حق بیمه تامین اجتماعی می‌شوند و این موضوع در حقوق بازنشستگی افراد نیز اثرگذار خواهد بود. فرمول اضافه کاری ۱۴۰۴ عبارت است از:
در حقیقت یکی از عوامل اصلی موثر بر محاسبه ساعت اضافهکاری، نرخ ساعت کاری است. پس برای محاسبه دقیق باید نرخ یک ساعت کار به دقت حساب شود. البته روش دیگری هم وجود دارد که امتیازات بیشتری را برای کارگران تضمین می‌کند.
در این روش مزد ماهانه بر ۱۹۲ ساعت تقسیم می‌شود. محاسبه اضافهکاری با این روش هیچ مشکل قانونی‌ای ندارد و کارفرما می‌تواند برای پرداخت بهتر به کارگران خود از این فرمول استفاده کند.
شرایط قانون کار برای کار در ساعتهای مختلف شبانه روز متفاوت است. حق شیفت کاری از کلمه انگلیسی Shift work گرفته شده است و معادل عبارت نوبت کاری در قانون کار است. حق شیفت یا فوق‌العاده نوبت کاری به کارگرانی که ساعات کاری آن‌ها در صبح یا عصر و یا شب باشد تعلق می‌گیرد. جدول حق شیفت ۱۴۰۴ بهصورت زیر محاسبه می‌شود:
| فوق‌العاده نوبت کاری صبح و عصر | ۱۰٪ حقوق ماهانه |
| فوق‌العاده نوبت کاری صبح، عصر و شب | ۱۵٪ درصد حقوق ماهانه |
| فوق‌العاده نوبت کاری صبح و شب | ۲۲.۵٪ حقوق ماهانه |
حقوق پایه کارگران در سال ۱۴۰۴، ۱۰ میلیون و ۳۹۹ هزار تومان است. اما اگر کارگران بخواهند که جدا از ساعات موظفی خود نیز کار کنند، به‌ازای هر ساعت اضافهکاری مبلغی دریافت خواهند کرد. بهطورکلی برای محاسبه نرخ هر ساعت اضافهکاری کارکنان، باید مطابق مراحل زیر پیش برویم:
۱) محاسبه تعداد ساعتهای اضافه‌کار
برای محاسبه اضافهکاری قانون کار، ابتدا باید ساعات موظفی از ساعات واقعی کار کسر شود. مثلاً اگر ساعت موظفی کارمند ۸ ساعت در روز بوده اما او ۱۰ ساعت کار کرده است، ساعات اضافهکاری روزانه او، ۲ ساعت خواهد بود:
نحوه محاسبه ساعت کاری ماهانه ۱۴۰۴، براساس کل تعداد روزها و ساعتهای کاری هر ماه انجام می‌شود (با احتساب دستمزد روزهای جمعه و تعطیلی‌های رسمی). روز کارگر (یازدهم اردیبهشت) نیز روز تعطیل کارگران است و کارفرمایان باید دستمزد آن را پرداخت کنند.
۲) فرمول محاسبه ساعت کاری سال ۱۴۰۴
دانستن مقدار دقیق حقوق ساعتی اداره کار ۱۴۰۴ نیز برای محاسبه مبلغ اضافهکاری واجب است. با تقسیم حقوق بر ساعتهای کار موظفی روزانه، میتوان حقوق یک ساعت اداره کار را محاسبه کرد. بهطورکلی دستمزد ساعات عادی اداره‌کار با تقسیم مزد روزانه بر تعداد ساعتهای کاری قانونی هر روز محاسبه می‌شود:
۳) محاسبه دستمزد ساعتی اضافهکاری
حالا برای اینکه ببینیم اضافهکاری کارگر ساعتی چند است، باید ۱.۴ برابر دستمزد هر ساعت عادی را محاسبه کنیم. یعنی دستمزد کارگر برای هر ساعت اضافهکاری، ۴۰٪ بیشتر از حقوق ساعتی‌اش خواهد بود:
برای محاسبه دقیق دستمزد هر ساعت اضافهکاری، باید حقوق پایه ماهانه را به تعداد ساعات موظفی تقسیم کرد. اگر مطمئن نیستید سوابق شغلی‌تان دقیق ثبت شده یا نه، پیشنهاد می‌شود بهصورت دوره‌ای از طریق سامانه مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی، اطلاعات بیمه‌ای خود را بررسی کنید.
۴) فرمول محاسبه اضافهکاری ماهانه
نرخ اضافهکاری ماهانه نیز با ضرب ساعات اضافهکاری در دستمزد آن به دست می‌آید:
در جدول اضافهکاری سال ۱۴۰۴، می‌توانید نحوه محاسبه نرخ دستمزد نهایی کارکنان براساس ساعات کاری وزارت کار را مشاهده کنید.
| عنوان | فرمول اضافهکاری |
| فرمول محاسبه اضافهکاری بر مبنای ۲۲۰ ساعت کار | کارکرد اضافهکاری × ۱.۴ × ۲۲۰ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ حقوق پایه |
| فرمول محاسبه اضافهکاری بر مبنای ۱۹۲ ساعت کار | کارکرد اضافهکاری × ۱.۴ × ۱۹۲ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ حقوق پایه |
| فرمول محاسبه اضافهکاری بر مبنای ۱۹۸ ساعت کار | کارکرد اضافهکاری × ۱.۴ × ۱۹۸ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ حقوق پایه |
بهطورکلی، دستمزد کار ساعتی در سال جدید معادل ۴۷۲,۵۳۲ ریال است؛ پس دستمزد هر ساعت اضافه‌کار حدود ۶۶۱,۵۴۵ ریال می‌شود. این مبلغ برای کسانی است که حدأقل دستمزد اداره کار را دریافت میکنند. اگر کسی دستمزد بیشتری دارد، باید حقوق خود را طبق فرمول محاسبه اضافهکاری ۱۴۰۴ به دست آورد. توجه کنید که مواردی مانند حق مسکن، حق اولاد یا بن خواربار در محاسبه اضافهکاری در نظر گرفته نمی‌شوند؛ زیرا بخشی از دستمزد پایه نیستند!
اضافهکاری توافقی چه شرایطی دارد؟
اگر کارگر و کارفرما برای اضافه کاری توافق داشتند، دو حالت ممکن است به وجود بیاید:
- اضافه کاری در ساعتهای کاری بیشتر در هفته و بعد از ساعات کاری روزانه انجام شود؛
- اضافه کاری در روزهای تعطیل رسمی و جمعه‌ها انجام شود.
همچنین کارگر برای انجام اضافه کاری باید شرایط زیر را داشته باشد:
- نباید نوجوان باشد؛
- نباید در زمان ساعات اضافهکاری فعالیت‌های سخت کاری انجام بدهد؛
- کارگر مشغول اضافهکاری نباید شب‌کار باشد.
در نهایت هر زمان کارگری بیشتر از ساعات کار موظفی خود کار کند، باید اضافه کاری به او پرداخت شود. بیشتر کارگاهها و شرکتها، حقوقها را بهصورت ماهانه محاسبه و پرداخت میکنند. مبلغ اضافهکاری هم باید در زمان پرداخت حقوق محاسبه و پرداخت شود.
ساعت ناهار و نماز در قانون کار چگونه است؟
بر اساس ماده ۵۱ قانون کار، منظور از ساعت کار موظفی ۱۴۰۴ در واقع تمام مدت‌زمانی است که کارگر در اختیار کارفرما قرار دارد و کاری انجام می‌دهد. پس طبق قانون، زمان‌هایی که برای ناهار و استراحت در نظر گرفته می‌شود، بخشی از ساعتهای کاری نیست. البته کارفرما باید در ماه مبارک رمضان زمانی از اوقات کار را برای نماز و صرف افطار یا سحری اختصاص بدهد.
نکته دیگر اینکه اگر در کارگاهی زمان استراحت و ناهار جزء ساعات کار محاسبه می‌شود، باز هم این عرف و رویه از نظر قانون کار معتبر است. همچنین اگر شغل کارگر به‌گونه‌ای است که برای آماده کار شدن نیاز به پوشیدن لباس خاصی یا حمام‌کردن بعد از کار دارد، تمام وقتی که صرف این کارها می‌شود، جزء ساعت کاری کارگر خواهد بود.
اجازه چند ساعت استراحت در زمان کار داریم؟
بهطورکلی زمان استراحت و ناهار مدت مشخصی در ساعت کاری قانون کار ۱۴۰۴ ندارد. ممکن است این زمان در کارگاهی نیم ساعت و در کارگاهی دیگر یک ساعت باشد که آن هم جدا از ساعت کاری محسوب می‌شود؛ یعنی کارگر باید ۸ ساعت کاری خود را جدا از زمان استراحت و ناهار پر کند.
مبلغ اضافهکاری روز تعطیل سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
گاهی شرایط کاری به‌گونه‌ای است که نیاز می‌شود حتی روزهای تعطیل هم تعدادی از کارگران در محل کار حاضر شوند؛ به‌اصطلاح، کارگر شیفت می‌ایستد. قانون کار می‌گوید اگر کارگران در روز جمعه کار کنند، باید فوق‌العاده جمعه کاری برای ساعات کار جمعه به آن‌ها پرداخت شود. معمولا فوق‌العاده جمعه کاری ۴۰ درصد تعیین می‌شود که نسبت به اضافهکاری در سایر تعطیلات بیشتر است.
به‌طور کلی فوق العاده ۴۰ درصد جمعه کاری با ۴۰ درصد موضوع اضافه کاری متفاوت است؛ مثلا اگر کارگری هم روز جمعه کار می‌کند و هم روز تعطیل رسمی وسط هفته در محل کار حاضر می‌شود و روز تعطیل دیگری هم به‌جای این دو روز ندارد، باید برای روز جمعه که سر کار بوده است، هم اضافه کاری و هم حق جمعه کاری بگیرد؛ ولی برای روز تعطیل رسمی وسط هفته فقط اضافه کاری به او تعلق می‌گیرد. نرخ جمعه کاری ۱۴۰۴ عبارت است از:
نحوه محاسبه اضافهکاری شب کاری ۱۴۰۴
برای محاسبه شب کاری ۱۴۰۴ معمولا به‌ازای هر ساعت فعالیت شبانه شاغلان غیرنوبتی، باید ۳۵ درصد اضافه بر مزد ساعت فعالیت عادی به آن‌ها تعلق بگیرد. البته اگر ساعت کار رسمی کارگر شیفت شب باشد، حقوق شب‌کاری شامل حال او نمی‌شود. بهطورکلی تعداد ساعت شب‌کاری شاغلان در ۱۳۵ درصد ضرب می‌شود و عدد به‌دست آمده هم، در ۲۲۰ ساعت کار در ماه ضرب می‌شود. عدد نهایی هم باید بر حقوق پایه شاغل تقسیم شود.
در سال ۱۴۰۴ برای یک ساعت شب کاری مبلغ ۶۳۷،۹۱۸ ریال اضافهکاری محاسبه می‌شود.
تکلیف کارگرانی که ۲۴ ساعت کار و ۲۴ ساعت استراحت میکنند، چیست؟
اگر شرایط کارگری اینگونه باشد که ۲۴ ساعت کار می‌کند و ۲۴ ساعت استراحت دارد، باید برای هر ساعت کار در شب ۳۵ درصد اضافه بر مزد عادی (شب‌کاری) دریافت کند. همچنین ماده ۵۹ قانون کار می‌گوید که هر تعداد ساعت بیشتر از ۴۴ ساعت کار در هفته این دسته از کارگران، اضافه کار محسوب می‌شود. علاوه‌بر اینها، یک روز تعطیل معین در هفته هم برای آن‌ها اجباری است. مرخصی استحقاقی سالانه هم این کارگران براساس ماده ۶۴ قانون کار و مطابق با ساعاتی محاسبه می‌شود که مشغول به کار بوده‌اند.
آیا میتوان ساعتهای تاخیر در ورود را با اضافه کاری جبران کرد؟
تاخیر ساعت در ورود یا خروج زودتر از پایان ساعت کاری می‌تواند روی حقوق کارگران تاثیر منفی بگذارد. برای همین هم خیلی از کارگران می‌پرسند اگر به‌دلایلی یک روز تاخیر داشته باشند یا مجبور شده‌اند زودتر از وقت تعیین‌شده برای پایان کار، محل کارگاه را ترک کنند، راهی دارند تا این ساعت‌ها را جبران کنند؟
نکته مهم این است که موضوع فقط پر کردن تعداد ساعتهای کاری نیست. نحوه محاسبه دستمزد برای ساعتهای کاری و ساعتهای اضافهکاری متفاوت است. همان‌‌طور که گفتیم هزینه دستمرد اضافه کار ۴۰ درصد از مزد روزانه عادی است. یعنی نمی‌توان برای جبران کسری کار از ساعتهای اضافهکاری استفاده کرد و هرکدام باید بهصورت جداگانه و براساس فرمول خاص خودشان محاسبه شوند.
آیا اضافهکاری مشمول بیمه است؟
براساس قانون تامین اجتماعی ماده ۵، حقوق یا مزد و کارمزد کارگران شامل هر وجوه نقدی یا غیرنقدی مستمر خواهد بود و در قبال کار انجام شده، باید به فرد اضافه کاری کارگران به او پرداخت شود. بنابراین میتوان گفت که در قبال اضافهکاری کارگران، حق بیمه به همه کارگران در هر شرایطی تعلق خواهد گرفت.
برنامه‌ریزی حقوق و مزایای اضافی کار در ۱۴۰۴ بر پایه قوانین واقعی
بهطورکلی به تعداد ساعت کار بیشتر که علاوه‌بر ساعات موظف روزانه (۸ ساعت) و هفتگی (۴۴ ساعت) انجام شود، اضافهکاری می‌گویند. اگر کارگری بیشتر از این ساعات در کارگاه مشغول به کار بود، کارفرما باید پول بیشتری به او پرداخت کند. نکته مهم این است که اگر کارگاه یا کارفرمایی نیاز به اضافهکاری داشت، حتما باید با خود کارگران توافق کند. درواقع ما در قانون چیزی به‌اسم اضافه کاری اجباری نداریم!
سوالات متداول
- یک روز کاری چند ساعت است؟
طبق ماده ۵۱ قانون کار، حداکثر ساعت کاری روزانه در سال ۱۴۰۴، ۸ ساعت است.
- ساعت کار هفتگی ۱۴۰۴ چقدر است؟
هر هفته ۶ روز کاری دارد و براساس آن، ساعات کاری موظفی ۱۴۰۴ یک کارمند در هفته، باید ۴۴ ساعت باشد.
- حداکثر اضافه کاری در ماه چقدر است؟
ساعات کار ماهانه معمولاً بهصورت هفتگی تعیین می‌شود (به‌جز کارگران نوبت کار که حداکثر کارکرد ماهانه آن‌ها ۱۷۶ ساعت است).
- حداکثر ساعات اضافهکاری چقدر است؟
سقف مشخصی برای ساعات کار اضافی تعیین نشده است، اما ساعتهای اضافهکاری ۴ ساعته و بیشتر، نباید همیشگی باشند.
- آیا اضافهکاری در حقوق بازنشستگی تاثیر دارد؟
چنانچه بر اساس مواد ۲۸ و ۳۶ قانون تامین اجتماعی از بابت اضافهکاری دریافتی حق بیمه کسر و به تامین اجتماعی واریز شده باشد، در میزان مستمری بازنشستگی تاثیر دارد.
- آیا اضافه کاری اجباری است؟
اضافه کاری باید با توافق کارفرما و کارگر صورت بگیرد و هیچ اجباری در آن نباشد. همچنین کارگر شب کار و مشغول به کارهای سخت و زیان آور نیز باشد.
