شرایط و جزئیات کامل مرخصی زایمان تامین اجتماعی

این روزها نقش زنان در فعالیت‌های اجتماعی پررنگ‌تر از همیشه است و تعداد مادران شاغل، هر روز بیشتر می‌شود. بارداری و استفاده از مرخصی زایمان، یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های خانم‌های شاغل است. امتیازات این مرخصی به مادرها کمک می‌کند تا با استفاده از مرخصی زایمان و گرفتن حقوق، دغدغه‌های کم‌تری در این مدت داشته‌ باشند. در این مطلب، درباره مرخصی زایمان تامین اجتماعی، کمک هزینه بارداری، شرایط مرخصی زایمان، قوانین و مدارک موردنیاز برای مرخصی زایمان، استفاده از مرخصی دوران شیردهی و کمک هزینه بارداری و همچنین شرایط استفاده از بیمه بیکاری بعد از زایمان و … صحبت می‌کنیم.

چه زمانی برای مرخصی زایمان باید اقدام کرد؟

یکی از اصلی‌ترین حقوق کارمندها،‌ مرخصی است. حقی که به آنها داده می‌شود تا بتوانند در روزهای غیرتعطیل سرکار نروند. در شرایط عادی، هر کارمند و کارگر در سال ۲۶ روز مرخصی دارد، اما برای خانم‌هایی که بچه‌دار می‌شوند، مرخصی زایمان هم در نظر گرفته شده‌ است. این مرخصی، به خانم‌های شاغل کمک می‌کند تا دوران بارداری و وضع حمل خود را با خیال راحت و بدون نگرانی حقوق و مزایا، پشت سر بگذارند.

شرایط مرخصی زایمان در سال 1402، بهبودهای قابل‌توجهی نسبت به سال‌های قبل داشته است که در ادامه، آن‌ها را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.

مرخصی زایمان بلافاصله بعد از تولد بچه شروع می‌شود. یکی از مهم‌ترین مدارک دریافت مرخصی زایمان هم گواهی تولد یا شناسنامه نوزاد است. البته اگر مادری در دوران بارداری نیاز به مرخصی داشته‌ باشد،‌ ۲ راه دارد:

1. از مرخصی استعلاجی استفاده کند؛
2. با گواهی پزشک متخصص و بیمارستان وارد مرخصی زایمان شود.

در این‌صورت، خانم‌های شاغل می‌توانند در دوران بارداری خود نیز مرخصی بگیرند؛ با‌این‌حال، این مرخصی معمولاً بدون حقوق است. همچنین استفاده از حدأقل سه ماه مرخصی زایمان بعد از تولد نوزاد، الزامی خواهد بود.

قوانین مرخصی زایمان چیست؟

مرخصی زایمان قوانین مشخصی دارد که تلاش می‌کند آرامش و راحتی هرچه بیشتری را برای مادر فراهم کند.

مرخصی زایمان تامین اجتماعی چند ماه است؟

در سال ۱۳۹،  قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده تصویب شد. طبق این قانون، مرخصی زایمان از ۶ به ۹ ماه افزایش یافت. بااین‌حال تامین اجتماعی تنها با اعتراض از طریق دیوان عدالت اداری ۳ ماه اضافه‌تر را پرداخت می‌کرد. تا اینکه در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ تامین اجتماعی موظف شد تا بدون هیچ مشکلی همه ۹ ماه را کامل پرداخت کند. اکنون در سال 1402، تمام ارگان‌ها باید این 9 ماه مرخصی زایمان را به کارمندان خود ارائه کنند.

مدت مرخصی زایمان تا ۳ فرزند، برای مادرانی که فرزندانشان را خودشان شیر می‌دهند، به شرح زیر است:

چند سال سابقه بیمه برای مرخصی زایمان لازم است؟

بسیاری از مادرانی که تاره شروع به کار کرده‌اند، این نگرانی را دارند که آیا مرخصی زایمان شامل حال آنها می‌شود و می‌توانند از خدماتش استفاده کنند یا خیر. برای پاسخ به این سوال، لازم است بدانید که برای دریافت مرخصی زایمان تنها کافی است که مادران ۶۰ روز یا معادل ۲ ماه  در ۳۶۵ روز قبل از اعلام بارداری، سابقه بیمه داشته باشند.

آیا مرخصی زایمان جزء سابقه بیمه حساب می شود؟

بر اساس قوانین بیمه‌ تامین اجتماعی مدت زمان مرخصی زایمان بخشی از سابقه بیمه محسوب می‌شود.  این دوره، مانند تعلیق در کار است و مادران می‌توانند پس از تمام شدن مدت زمان مرخصی، کار خود را ادامه دهند.

مرخصی زایمان تامین اجتماعی برای دو قلو

بر کسی پوشیده نیست که داشتن دو قلو و مراقبت کردن از آنها، زحمت، انرژی و زمان چند برابری نسبت به یک نوزاد نیاز دارد؛ اما متاسفانه شرایط و مدت زمان مرخصی زایمان برای دوقلو‌ها مانند نوزادان تک است. برای مادرانی که فرزندان ۳ قلو به دنیا می‌آورند، مرخصی زایمان ۱ ساله یا بیشتر در نظر گرفته می‌شود.

نحوه ثبت مرخصی زایمان در لیست بیمه

گفتیم که مدت زمان مرخصی زایمان جزء سوابق بیمه فرد محسوب می‌شود و مدت زمانی که در مرخصی به سر می‌برد، به عنوان تعلیق از کار شمرده می‌شود. حالا این سوال پیش می‌آید که مرخصی زایمان چگونه باید در لیست بیمه ثبت شود؟

برای ثبت مرخصی زایمان در لیست بیمه، باید کارکرد فردی که به مرخصی زایمان رفته را صفر رد کرد، ولی ترک کار زده نشود. در قسمت توضیحات هم حتما باید قید شود که علت کارکرد صفر، مرخصی زایمان بوده است.

دلایل مرخصی استعلاجی در بارداری

بعضی از خانم‌ها در دوران بارداری دچار مشکل می‌شوند و نیاز به استراحت دارند. اگر دکتر تشخیص بدهد که مادر نیاز به مرخصی دارد به او گواهی پزشک می‌دهد و می‌تواند مرخصی استعلاجی بگیرد. برای مرخصی استعلاجی کم‌تر از ۱۵ روز، داشتن گواهی پزشک کافی است، اما اگر مرخصی بین ۱۵ تا ۶۰ روز باشد باید پزشک معتمد شرکت بیمه آن را تایید کند تا حقوق مرخصی استعلاجی بارداری پرداخت شود.

متاسفانه گاهی در دوران بارداری مشکلاتی پیش می‌آید و سقط جنین اتفاق می‌افتد. در این موارد می‌توان از مرخصی استعلاجی سقط جنین استفاده کرد. در واقع پزشک به بیمار مرخصی استعلاجی می‌دهد و برای مدت طولانی این گواهی باید توسط پزشک معتمد بیمه هم تایید شود.

اگر این دوره بیشتر از ۶۰ روز باشد، باید شورای پزشکی تأمین اجتماعی هم آن را تایید کند. مدت مرخصی استعلاجی قبل از زایمان تامین اجتماعی، جزء سوابق بیمه‌شده حساب می‌شود. این نکته را هم باید در نظر داشته باشید که برای دریافت مرخصی استعلاجی زایمان، باید گواهی پزشک متخصص یا بیمارستان را همره خود داشته باشید.

شرایط استفاده از مرخصی زایمان تامین اجتماعی

پرداخت حقوق و استفاده از بیمه زایمان تامین اجتماعی در مدت زمان مرخصی زایمان ۴ شرط دارد. اگر خانمی این ۴ شرط را داشته باشد، می‌تواند از مرخصی زایمان استفاده کند.

مدارک لازم برای مرخصی زایمان تامین اجتماعی

مدارک مورد نیاز برای مرخصی زایمان و دریافت حقوق در این بازه زمانی را در ادامه می‌بینید:

نحوه ثبت‌نام مرخصی زایمان تامین اجتماعی

افرادی که شرایط استفاده از مرخصی زایمان را دارند، می‌توانند با در دست داشتن مدارکی که در بالا گفته شد، به صورت حضوری به یکی از شعب بیمه تامین اجتماعی مراجعه کنند و آنجا درخواست خود را برای دریافت مرخصی ثبت کنند. البته برای رفاه حال مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، امکان انجام این امور به صورت اینترنتی هم وجود دارد. در حال حاضر برای دریافت مرخصی زایمان به مدت ۶ ماه، می‌توان از سامانه تامین اجتماعی استفاده کرد. ولی برای مرخصی زایمان به مدت ۹ ماه، باید حضوری به شعب بیمه مراجعه کرد.

حقوق مرخصی زایمان در سال 1402

اگر مادران باردار شرایط لازم برای دریافت کمک هزینه بارداری را داشته باشند،‌ می‌توانند در طول مدت استراحت پزشکی خود این مبلغ را دریافت کنند. کمک هزینه بارداری و مرخصی زایمان مرتبط هستند و کمک هزینه بارداری، به جای حقوق و دستمزد در دوران مرخصی پرداخت می‌شود.

قوانین و شرایط دریافت مرخصی زایمان و کمک هزینه بارداری

• طبق ماده ۶۷ قانون سازمان تأمین اجتماعی بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد درصورتی که ظرف یکسال قبل از زایمان سابقه پرداخت ۶۰ روز حق بیمه را داشته باشد، می‌تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک هزینه بارداری استفاده کند؛
• طبق ماده ۶۸ قانون تأمین اجتماعی، بیمه شدن زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل حق بیمه ۶۰ روز را پرداخته باشد، از کمک هزینه‌ها و معاینه‌های پزشکی و معالجات قبل، حین و بعد زایمان استفاده خواهد کرد؛
• بیمه شده می‌تواند به جای کمک هزینه‌های نامبرده، مبلغی وجه نقد را از سازمان تأمین اجتماعی درخواست کند؛
• میزان مبلغ درخواستی در آیین‌نامه‌هایی که از طرف هیئت‌مدیره سازمان تهیه و به تصویب شورای عالی سازمان می‌رسد تعیین خواهد شد؛
• مرخصی زایمان و بارداری به فرزندان چهارم به بعد، تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه فرزندان قبلی فوت شده باشند؛
• طبق ماده ۷۶ قانون کار در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تأمین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما باید تا پایان دوره بارداری کارگر بدون کسر حقوق کار مناسب‌تر و سبک‌تری به او ارجاع نماید.

نحوه محاسبه حقوق مرخصی زایمان

فرمول حقوق مرخصی زایمان:

شرایط دوران شیردهی:

طبق ماده ۷۸ قانون کار، مادران شیرده تا پایان ۲ سالگی کودک، پس از هر ۳ ساعت، نیم ساعت فرصت شیردهی دارند. این فرصت جزء ساعات کار آنان محسوب می‌شود.

نحوه پرداخت حقوق مرخصی زایمان تامین اجتماعی

تا پیش از تصویب قانون جدید مرخصی زایمان، روند پراخت حقوق مرخصی زایمان یا همان غرامت مرخصی زایمان، اینگونه بود که پس از اتمام دوره مرخصی، به‌صورت یک جا به فرد پرداخت می‌شد. اما در حال حاضر افرادی که تحت پوشش بیمه پایه تامین اجتماعی هستند، می‌توانند بنا به درخواست خود زمان پرداخت حقوق مرخصی زایمان تامین اجتماعی را انتخاب کرده و هزینه مرخصی زایمانشان را به صورت یک جا یا ماهانه دریافت کنند.

کمک هزینه بارداری زنان خانه‌دار

غرامت دســتمزد ایام بارداری یا همان مرخصی زایمان، فقط در بیمه اجباری وجود دارد. یعنی بیمه‌های اختیاری بیمه تامین اجتماعی مثل بیمه زنان خانه‌دار، مرخصی زایمان ندارند.

برای دریافت کامل هزینه زایمان استفاده از پوشش زایمان در بیمه تکمیلی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

مدارک لازم برای گرفتن مرخصی دوران شیردهی

گواهی شیردهی از مرکز بهداشت منطقه به مدت ۳۰ روز برای گرفتن مرخصی شیردهی لازم است.

قوانین بیمه بیکاری بعد از مرخصی زایمان

همانطور که اشاره شد، مرخصی زایمان براساس قانون کار جزء دوران تعلیق از کار محسوب می‌شود و زنان شاغل بعد از پایان مدت مرخصی زایمان خود می‌توانند به شغل سابق خود بازگردند. درصورتی‌که کارفرما از پذیرش مجدد فرد خودداری کند، کارگر زن می‌تواند به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه و از کارفرمای خود شکایت کند.

پس از بررسی موضوع توسط هیئت‌های ذکر شده، چنانچه رای به بازگشت‌ به ‌کار صادر شود، کارفرما مکلف است کارگر را بپذیرد، در غیر ‌این‌ صورت شخص مورد نظر به سازمان تأمین اجتماعی برای دریافت مقرری بیمه بیکاری معرفی می‌شود. سازمان تأمین اجتماعی پس از بررسی پرونده و سابقه پرداخت حق بیمه برای این شخص، متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه و … مقرری بیمه بیکاری منظور خواهد کرد.

مرخصی زایمان تامین اجتماعی برای مردان

زایمان همه ما را یاد مادرها می‌اندازد، اما وظایف نگهداری و مراقبت از بچه بین پدر و مادر تقسیم می‌شود و پدرها هم باید نقش پررنگی در تربیت فرزندانشان داشته باشند. به همین خاطر برای پدرها هم مرخصی زایمان درنظر گرفته شده‌است. در کشورهای اتریش و لیتوانی پدر و مادر در مجموع ۱۵۶ هفته مرخصی دارند و می‌توانند به دلخواه آن را بین‌خودشان تقسیم کنند.

در ایران مرخصی زایمان تامین اجتماعی برای پدران، حداکثر ۱۴ روز است. البته مرخصی زایمان مردان تنها شامل آقایانی می‌شود که همسرشان شاغل و در حال استفاده از مرخصی زایمان است؛ یعنی اگر خانه‌دار باشد یا از مرخصی زایمانش استفاده نکند،‌ مرخصی زایمان به شوهرش تعلق نمی‌گیرد.

در قانون تنظیم خانواده که سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید، برای کارمندان آقای تمامی شرکت‌ها ۱۴ روز مرخصی در نظر گرفته‌ شد. سال ۱۳۹۶ ماده ۱۰۳ این قانون تصویب شد که کارمندان شرکت‌های دولتی و بخش عمومی و غیر دولتی مثل سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی تنها ۳ روز مرخصی زایمان دارند. مرخصی زایمان مردان قابل پرداخت و ذخیره نیست.

سوالات متداول

۱. چه زمانی باید برای مرخصی زایمان اقدام کرد؟
مرخصی زایمان بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع می‌شود. یکی از مهم‌ترین مدارک لازم برای دریافت این مرخصی، گواهی تولد یا شناسنامه نوزاد است. اگر مادری در دوران بارداری نیاز به مرخصی داشته باشد، می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند یا با گواهی پزشک متخصص وارد مرخصی زایمان شود.

۲.  مدت مرخصی زایمان تأمین اجتماعی چقدر است؟
مدت مرخصی زایمان در ایران ۹ ماه است. این مدت برای زایمان‌های یک قلو و دو قلو ۹ ماه و برای زایمان‌های ۳ قلو و بیشتر ۱ سال در نظر گرفته می‌شود.

۳. چند سال سابقه بیمه برای مرخصی زایمان لازم است؟
برای دریافت مرخصی زایمان، کافی است که مادران حداقل ۶۰ روز یا معادل ۲ ماه در ۳۶۵ روز قبل از اعلام بارداری، سابقه بیمه داشته باشند.

۴. آیا مرخصی زایمان جزء سابقه بیمه حساب می‌شود؟
بله، بر اساس قوانین بیمه‌ تأمین اجتماعی، مدت زمان مرخصی زایمان بخشی از سابقه بیمه محسوب می‌شود و این دوره مانند تعلیق در کار است. مادران می‌توانند پس از تمام شدن مدت زمان مرخصی، کار خود را ادامه دهند.