دیه بینی و دیه بویایی در قانون مجازات اسلامی

اگر در یک حادثه یا درگیری، بینی‌تان دچار آسیب شده یا حس بویایی‌تان را از دست داده‌اید، ممکن است بدون آگاهی از قوانین، از دریافت حق قانونی خود محروم شوید. آیا می‌دانستید در سال ۱۴۰۴، فقط دیه قطع کامل بینی معادل ۱۶۰۰ میلیون تومان و دیه از بین رفتن کامل حس بویایی نیز به همین میزان تعیین شده است؟

بسیاری از افراد نمی‌دانند که دیه بینی و بویایی به‌طورمستقل محاسبه می‌شوند و حتی فلج شدن یا سوراخ شدن یک پره بینی هم مشمول دیه‌های سنگین می‌شود. در این مقاله، به‌طورکامل و دقیق مواد قانونی در خصوص دیه دماغ را بررسی کرده‌ایم تا بدانید در هر نوع آسیب دقیقاً چه حقوقی دارید و چه میزان دیه باید پرداخت یا دریافت شود.

ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی؛ دیه قطع کردن یا از بین بردن تمام بینی

براساس ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی، قطع یا از بین بردن کامل بینی یا نرمه آن، در صورتی که در یک نوبت انجام شود، مستوجب پرداخت دیه کامل است؛ اما اگر نرمه و استخوان بینی در دو نوبت جداگانه از بین بروند، برای نرمه دیه کامل و برای استخوان، ارش (خسارت متناسب با آسیب) تعیین می‌شود. مبلغ دیه قطع کردن یا از بین بردن بینی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

در مواردی که دیه مشخصی برای آسیب تعیین نشده باشد، قاضی باتوجه‌به نظر کارشناسان پزشکی قانونی، مبلغی را به‌عنوان ارش تعیین می‌کند. مبلغ دیه بینی براساس نرخ اعلام‌شده در سال وقوع حادثه محاسبه و پرداخت می‌شود.

ماده ۵۹۳ قانون مجازات اسلامی؛ دیه شکستن بینی

براساس ماده ۵۹۳ قانون مجازات اسلامی، «شکستن استخوان بینی در صورتی که موجب فساد بینی و از بین رفتن آن شود، دیه کامل دارد و چنانچه بدون عیب و نقص اصلاح شود، موجب یک‌دهم دیه کامل و اگر با عیب و نقص بهبود پیدا کند، موجب ارش است. در کج شدن بینی یا شکستن استخوان بینی که منجربه فساد آن نشود، ارش ثابت می‌شود.»

ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی؛ دیه از بین بردن پره بینی

پره‌های بینی و پرده میان دو سوراخ نقش مهمی در عملکرد تنفسی و زیبایی چهره دارند. به همین دلیل قانون‌گذار دیه مشخصی برای آسیب به این بخش‌ها تعیین کرده است. ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی به‌صراحت به تعیین دیه پره‌های بینی یا پرده میان دو سوراخ بینی در صورت آسیب به آن‌ها پرداخته است. در متن متن ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی آمده است: «از بین بردن هریک از پره‌های بینی یا پرده میان دو سوراخ، موجب یک‌سوم دیه کامل است».

ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی؛ دیه فلج کردن بینی

براساس ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی «فلج کردن بینی، موجب دو سوم دیه کامل و از بین بردن بینی فلج، موجب یک سوم دیه کامل است». براساس این توضیحات مبلغ دیه فلج کردن بینی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی؛ دیه سوراخ کردن دو طرف بینی

براساس ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی «سوراخ کردن هر دو طرف بینی و پرده فاصل میان آن، خواه با پارگی همراه باشد خواه نباشد، در صورتی که باعث از بین رفتن بینی یا نوک آن نشود، موجب یک‌سوم دیه کامل است و اگر بهبود یابد موجب یک‌پنجم دیه کامل است».

به‌این‌ترتیب میزان دیه سوراخ کردن دو طرف بینی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

ماده 597 قانون مجازات اسلامی؛ دیه سوراخ کردن یک طرف بینی

براساس ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی، «دیه سوراخ کردن یک طرف بینی در صورتی که بهبود نیابد، یک‌نهم دیه کامل و در صورتی که بهبود یابد، یک‌بیستم دیه کامل است. دیه سوراخ کردن یک طرف بینی با پرده وسط آن در صورتی که بهبود نیابد، دو‌ نهم دیه کامل و در صورتی که بهبود یابد، یک‌پانزدهم دیه کامل است».

بر این اساس مبلغ دیه سوراخ کردن یک طرف بینی باتوجه‌به شدت آسیب در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی؛ دیه پاره کردن بینی

طبق ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی میزان دیه پاره کردن بینی باتوجه‌به نتیجه آسیب (بهبود یا عدم بهبود) متفاوت خواهد بود. در متن ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی آمده است: «دیه پاره کردن بینی در صورتی که سبب از بین رفتن بینی یا نوک آن نشود، یک‌سوم دیه کامل و اگر بهبود یابد، یک‌دهم دیه کامل است»؛ بنابراین میزان دیه پاره کردن بینی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

ماده ۵۹۹ قانون مجازات اسلامی؛ دیه از بین بردن نوک بینی

در متن ماده ۵۹۹ قانون مجازات اسلامی آمده است: «دیه از بین بردن نوک بینی که محل چکیدن خون است، نصف دیه کامل خواهد بود»؛ بنابراین میزان دیه از بین رفتن نوک بینی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی؛ دیه از بین بردن کامل بویایی

طبق ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی، «از بین بردن کامل بویایی، موجب دیه کامل است و از بین بردن قسمتی از آن، ارش دارد».

این ماده تبصره‌ای نیز دارد که جزییات آن به این گونه است: «اگر در اثر جنایت، بویایی یکی از دو سوراخ بینی به‌طور کامل از بین برود، نصف دیه کامل دارد»؛ بنابراین میزان دیه از بین رفتن حس بویایی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

در صورتی که حس بویایی به‌طور کامل از بین نرود، میزان دیه به‌صورت ارش (خسارت مالی) تعیین خواهد شد و مقدار آن با نظر کارشناس رسمی پزشکی قانونی مشخص می‌شود.

ماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی؛ دیه از بین رفتن بویایی در اثر بریدن بینی یا حوادث دیگر

در متن ماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی آمده است: «هرگاه در اثر بریدن یا از بین بردن بینی یا جنایت دیگری بویایی نیز از بین برود یا نقصان یابد، هر جنایت دیه یا ارش جداگانه دارد». این امر نشان‌دهنده توجه ویژه قانون‌گذار به اهمیت حس بویایی و لزوم جبران خسارت‌های ناشی از آسیب به آن است.

برای مثال در صورتی که در اثر بریدن یا از بین بردن بینی، حس بویایی نیز از بین برود یا نقصان یابد، علاوه‌بر دیه یا ارش مربوط به آسیب به بینی، دیه یا ارش جداگانه‌ای برای آسیب به حس بویایی تعیین می‌شود. هم‌چنین در صورتی که جنایت‌هایی مانند ضربه به سر یا آسیب به ناحیه‌ای از بدن که بر حس بویایی تاثیر می‌گذارد، منجربه از بین رفتن یا نقصان حس بویایی شود، دیه یا ارش جداگانه‌ای برای آسیب به حس بویایی تعیین خواهد شد.

پرداخت دیه بینی و بویایی در حوادث رانندگی توسط بیمه شخص ثالث

بیمه شخص ثالث در نظام حقوقی ایران مسئولیت پرداخت دیه ناشی از حوادث رانندگی را برعهده دارد. این بیمه خسارات جانی و مالی وارده به اشخاص ثالث و راننده مقصر را جبران می‌کند. در صورتی که آسیب به بینی یا حس بویایی در اثر تصادف یا حوادث رانندگی باشد، بیمه شخص ثالث موظف به پرداخت دیه یا ارش تعیین‌شده است. میزان دیه براساس نرخ دیه در سال وقوع حادثه محاسبه می‌شود.

به‌این‌ترتیب بیمه شخص ثالث علاوه‌بر تضمین حقوق زیان‌دیده، نوعی محافظت اقتصادی برای راننده محسوب می‌شود و نقش حیاتی در حفظ آرامش و امنیت اجتماعی دارد.

سوالات متداول