شرایط و قوانین فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده و خریدار

برای خرید و فروش خودرو، طرفین معامله (فروشنده و خریدار) باید در مورد بسیاری از موارد به توافق برسند. برای معامله معمولا مبایعه‌نامه تنظیم می‌شود و طرفین باید شروط خود را در آن ذکر کنند. یکی از شروط اصلی فسخ معامله خودرو است که گاهی نادیده گرفته می‌شود. آیا می‌دانید که اگر مایل به فسخ معامله بودید اما بندی در قرارداد با این عنوان نبود، چه کار کنید؟ در برخی موارد، بنا به دلایلی ممکن است قصد فسخ قرارداد را داشته باشید؛ بنابراین در این شرایط لازم است با شروط فسخ و مراحل آن آشنا باشید. در این مقاله از بلاگ ازکی، اطلاعات کاملی در مورد فسخ قرارداد خودرو ارائه می‌شود.

شرایط فسخ معامله خودرو چیست؟

در متن مبایعه‌نامه معامله خودرو یک سری اصطلاحات قانونی وجود دارد که به‌ آنها خیارات گفته می‌شود. به‌طورکلی برای فسخ معامله خودرو باید حداقل یکی از ۹ شرط زیر وجود داشته باشد:

• خیار غبن

اگر یکی از طرفین متحمل ضرر مالی شده باشد، بر اساس این خیار می‌تواند برای قسخ معامله اقدام کند.

• خیار مجلس

اگر یکی از طرفین معامله از فروش یا خرید  پشیمان شده یا پول کافی نداشته باشد، طبق این خیار می‌تواند در محل انجام معامله، آن را فسخ کند.

• خیار عیب

اگر خودرو دارای عیب باشد، خریدار بر اساس این خیاز می‌تواند معامله را فسخ کند.

• خیار شرط

اگر خریدار و فروشنده برای امکان فسخ معامله به هر دلیل، زمانی مشخص کرده باشند به آن خیار شرط می‌گویند.

• خیار اختیار رویت و تخلف از وصف

اگر فروشنده توصیف دروغین از خودرو ارائه کند، خریدار بر اساس خیار اختیار و تخلف از وصف می‌تواند معماله را فسخ کند.

• خیار تدلیس

اگر یکی از طرفین قصد فریبکاری داشته باشد، می‌توان از خیار تدلیس برای فسخ معامله استفاده کرد.

• خیار تاخیر

اگر خریدار مبلغ توافق شده را به موقع پرداخت نکند، فروشنده بر اساس خیار تاخیر می‌تواند معامله را فسخ کند.

• خیار تعذر تسلیم

اگر مورد معامله وجود نداشته باشد، خریدار می‌تواند بر اساس خیار تعذر تسلیم، معامله را فسخ کند.

با توجه به خیارات فوق، اگر خریدار و فروشنده شرایط فسخ معامله خودرو را داشته باشند، می‌توانند برای آن اقدام کنند.

مدت زمان قانونی فسخ معامله خودرو

فروشنده و خریدار باید مدت زمان فسخ معامله خودرو را به صورت دقیق مشخص کنند. فقط با تعیین مهلت فسخ معامله خودرو است که می‌توان برای فسخ قانونی اقدام کرد. طبق ماده ۴۰۱ قانون مدنی، مجهول بودن زمان فسخ قرارداد خودرو یا عدم تعیین مدت دقیق آن، باعث بی‌اثر و باطل شدن قرارداد خواهد شد.

مهلت یا مدت زمان فسخ معامله خودرو بسته به شرایط و همین‌ طور علت فسخ می‌تواند متفاوت باشد. برخی از خیارات دارای مهلت زمانی مشخصی است و با تمام شدن این مهلت زمانی دیگر اعتباری نخواهد داشت. اما برخی دیگر از خیارات مهلت خاصی ندارد و شخصی که دارای حق فسخ معامله است، می‌تواند در هر زمانی برای فسخ اقدام کند.

خیار عیب فوری است؛ به این مفهوم که خریدار به محض آگاهی از وجود عیب در ماشین و تمایل به فسخ معامله، باید سریع برای فسخ آن اقدام کند. علاوه‌ بر خیار عیب، خیار غبن، خیار رویت، خیار تدلیس و خیار تخلف از وصف هم از جمله خیارات فوری است.

بعضی دیگر از خیارات هم مهلت مشخصی دارد؛ به‌عنوان‌مثال خیار مجلس تنها تا زمان پایان حضور طرفین در مجلس معامله معتبر خواهد بود. خیار شرط یکی دیگر از خیارهای مهلت‌دار است، با این تفاوت که طرفین مهلت زمانی مشخصی را برای فسخ قرارداد خودرو تعیین می‌کنند.

علاوه‌بر خیارات فوری و مهلت‌دار، خیاراتی وجود دارد که مهلتی برای آنها تعیین نشده است که شامل خیار تبعض صفقه و خیار تاخیر در پرداخت هستند. در این شرایط مهلت زمانی طبق عرف تعیین خواهد شد.

قانون فسخ معامله خودرو تا ۲۴ ساعت

در فسخ قرارداد خودرو، هر دو طرف معامله، یعنی خریدار و فروشنده می‌توانند زمان فسخ معامله خودرو را تعیین کنند. این بازه زمانی می‌تواند ۲۴ ساعت یا حتی تا ۷۲ ساعت باشد. به این قانون «خیار شرط» می‌گویند و طبق آن، طرفین معامله تا زمان مشخص شده امکان فسخ قرارداد خودرو را آن هم بدون هیچ دلیلی خواهند داشت.

باتوجه‌به اینکه اضافه شدن این بند به مبایعه‌نامه ممکن است دردسر داشته باشد، بهتر است هزینه خسارت فسخ معامله را به دقت بررسی کنید تا در دام کلاهبرداران نیفتید.

ضرر و زیان فسخ معامله خودرو چند درصد است؟

ضرر و زیان فسخ قرارداد خودرو را طرفین معامله طبق توافق تعیین می‌کنند. لازم است بدانید که باتوجه‌به خیارات مختلف که ممکن است تعهد نداشتن به آنها باعث ایجاد ضرر و زیان برای یکی از طرفین شود، نمی‌توان درصد کاملا مشخصی را برای همه انواع ضرر و زیان وارد شده به طرفین مشخص کرد. بنابراین در مورد شرایط فسخ معامله ماشین و ضرر و زیان ناشی از آن، طرفین (خریدار و فروشنده) باید موارد مصداق ضرر و زیان و میزان خسارت را در مبایعه‌نامه مشخص کنند.

نکته مهم اینجاست که برای دریافت ضرر و زیان، باید خریدار یا فروشنده ثابت کنند که به آنها ضرر و زیانی وارد شده است. از طرفی لازم است موارد ضرر و زیان جزء موارد ذکر شده در مبایعه‌نامه باشد. فراموش نکنید که میزان خسارت فسخ قرارداد نباید از چارچوب قانونی خارج شود.

فسخ معامله خودرو بدون قولنامه

اگر فروشنده یا خریدار در زمان معامله خودرو از انجام آن پشیمان شود، درحالی‌که هنوز قولنامه‌ای امضا نشده باشد، طبق حکم «خیار مجلس» می‌توانند برای فسخ معامله ماشین از طرف فروشنده یا خریدار اقدام کنند. از این قانون معمولا زمانی استفاده می‌شود که در حین معامله، متوجه ایرادی اساسی در خودرو شوید یا پول کافی نداشته باشید. در این شرایط مهلت فسخ معامله خودرو را طبق حکم خیار مجلس خواهید داشت. این خیار در مورد فروشنده هم صادق است، به این مفهوم که اگر بنا به‌ دلایلی فروشنده از فروش خودروی خود پشیمان شود، می‌تواند برای فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده اقدام کند؛ به شرط اینکه خیار مجلس در مبایعه‌نامه آمده باشد.

فسخ معامله خودرو بعد از انتقال سند

فسخ قرارداد خودرو بعد از انتقال سند نیز امکان‌پذیر است، چون ممکن است بعد از انتقال سند، خریدار یا فروشنده بنا به دلایل موجه و قانونی ضرر کرده باشند. بنابراین اگر بعد از معامله خودرو و انتقال سند، یکی از طرفین مایل به فسخ آن باشد، می‌تواند برای آن اقدام کند. در این مورد لازم است تمامی موارد فسخ معامله محقق شده باشد. اگر مایل به فسخ معامله ماشین از طرف فروشنده یا خریدار هستید، باید خیارات و موارد فسخ را به صورت دقیق در قرارداد مشخص کنید.

فسخ معامله ماشین بعد از انتقال خودرو در شرایط زیر امکان‌پذیر است:

• انجام ندادن شرط ضمن معامله خودرو (خیار تخلف از شرط)؛
• تعیین زمان مشخص برای فسخ (خیار شرط)؛
• نپرداختن مبلغ معامله در موعد مقرر (خیار تاخیر)؛
• اعلام قیمت خودرو بیشتر از قیمت واقعی (خیار غبن)؛
• فریبکاری یکی از طرفین در معامله خودرو (خیار تدلیس)؛
• عیب داشتن خودرو (خیار عیب).

فسخ معامله خودرو به علت عیب

در حالت عادی خریدار و فروشنده پس از انجام تمامی نقل و انتقالات و رد و بدل کردن پول، برای تحویل خودرو به خریدار اقدام می‌کنند. اگر در این شرایط خریدار متوجه نقضی در خودرو شود، حق فسخ قرارداد را طبق «خیار عیب» خواهد داشت.

خیار عیب تقریبا مشابه خیار تقلب است، با این تفاوت که خیار عیب برای بعد از اتمام مراحل خرید و فروش خودرو تعریف شده است. متاسفانه هیچ فروشنده‌ای حاضر به قبول خیار عیب نخواهد بود، چون ممکن است خریدار قصد سوءاستفاده داشته باشد. به همین دلیل معمولا خیار عیب در قولنامه ماشین ذکر نمی‌شود. بهترین راهکار این است که قبل از هرگونه اقدامی برای کارشناسی خودرو اقدام کنید.

مراحل فسخ معامله خودرو به چه صورت است؟

خریدار و فروشنده ماشین باتوجه‌به تحقق موارد فسخ که در متن فسخ معامله خودرو مشخص شده، می‌توانند برای فسخ معامله ماشین از طرف فروشنده یا خریدار اقدام کنند. اگر طرفین مهلت فسخ معامله خودرو را مشخص کرده‌ باشند، باید در همان بازه زمانی برای انجام مراحل فسخ معامله ماشین اقدام کنند.

مراحل فسخ معامله خودرو به شرح زیر است:

• خریدار یا فروشنده که قصد فسخ قرارداد خودرو را دارد، باید به دفاتر قضایی مراجعه نماید و اظهارنامه‌ای مبتنی بر فسخ معامله تنظیم و در آن علت فسخ را مشخص کند؛
• پس از ارسال اظهارنامه، خواهان باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست تایید فسخ را ثبت کند؛
• در این مرحله، دادگاه حقوقی به درخواست فسخ معامله رسیدگی می‌نماید و برای صدور رای تایید یا رد آن اقدام می‌کند؛
• رأیی را که دادگاه حقوقی صادر می‌کند، به مدت ۲۰ روز قابل تجدید نظر خواهد بود.

معامله خودرو و بیمه شخص ثالث

زمانی‌ که برای معامله خودرو اقدام می‌کنید، لازم است از داشتن بیمه شخص ثالث اطمینان حاصل کنید. اگر یکی از شروط معامله داشتن بیمه شخص ثالث باشد و فروشنده آن را ارائه نکند، خریدار می‌تواند برای فسخ معامله خودرو اقدام کند. در هر صورت، قبل از امضای هر نوع قراردادی، باید برای تعیین موارد فسخ قرارداد اقدام کنید.

سوالات متداول

•  در چه شرایطی می‌توان معامله خودرو را فسخ کرد؟

در 9 شرایط می‌توان معامله خودرو را فسخ کرد که به آنها “خیارات” گفته می‌شود. برخی از این خیارات عبارتند از: یار غبن: اگر یکی از طرفین متحمل ضرر مالی شده باشد. خیار مجلس: اگر یکی از طرفین از معامله پشیمان شود یا پول کافی نداشته باشد. خیار عیب: اگر خودرو دارای عیب باشد. خیار شرط: اگر طرفین برای امکان فسخ معامله به هر دلیل، زمانی مشخص کرده باشند. خیار اختیار رویت و تخلف از وصف:** اگر فروشنده توصیف دروغین از خودرو ارائه کند. خیار تدلیس: اگر یکی از طرفین قصد فریبکاری داشته باشد. خیار تاخیر: اگر خریدار مبلغ توافق شده را به موقع پرداخت نکند. خیار تعذر تسلیم: اگر مورد معامله وجود نداشته باشد.

•  مدت زمان قانونی فسخ معامله خودرو چقدر است؟

مدت زمان فسخ معامله خودرو باید به صورت دقیق در مبایعه‌نامه مشخص شود. اگر مدت زمان فسخ مشخص نشده باشد، قرارداد باطل خواهد بود. برخی از خیارات مانند خیار عیب فوری هستند و باید به محض آگاهی از وجود عیب در خودرو اعمال شوند. خیارات دیگر مانند خیار مجلس تا زمان پایان حضور طرفین در مجلس معامله معتبر هستند. همچنین طرفین می‌توانند برای فسخ معامله، زمانی مشخص (مانند 24 یا 72 ساعت) را تعیین کنند.

•  ضرر و زیان فسخ معامله خودرو چقدر است؟

ضرر و زیان فسخ معامله خودرو را طرفین معامله طبق توافق تعیین می‌کنند. میزان خسارت فسخ قرارداد نباید از چارچوب قانونی خارج شود. برای دریافت ضرر و زیان، باید خریدار یا فروشنده ثابت کنند که به آنها ضرر و زیانی وارد شده است. همچنین موارد ضرر و زیان باید جزء موارد ذکر شده در مبایعه‌نامه باشد.

•  آیا می‌توان معامله خودرو را بدون قولنامه فسخ کرد؟

بله، اگر هنوز قولنامه‌ای امضا نشده باشد، طبق “خیار مجلس” می‌توان برای فسخ معامله خودرو اقدام کرد.

•  مراحل فسخ معامله خودرو به چه صورت است؟

خریدار یا فروشنده باید به دفاتر قضایی مراجعه و اظهارنامه‌ای مبتنی بر فسخ معامله تنظیم کند. سپس باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست تایید فسخ را ثبت کند. دادگاه حقوقی به درخواست رسیدگی می‌کند و رأیی را صادر می‌کند که به مدت 20 روز قابل تجدید نظر است.