دیه جراحت داخل دهان [ دیه لب و زبان + حس چشایی ]

آسیب به دهان و زبان فقط دردناک نیست؛ گاهی خسارتی جدی به زندگی فرد وارد می‌کند.

وقتی در یک تصادف یا حادثه‌ای ساده، لب پاره می‌شود، زبان آسیب می‌بیند یا حس چشایی از بین می‌رود، بسیاری از افراد نمی‌دانند که این آسیب‌ها دقیقاً مشمول چه میزان دیه هستند. قانون مجازات اسلامی برای هر نوع صدمه، (دیه پارگی لب، دیه کبودی لب، دیه بریدن زبان و دیه حس چشایی) نرخ مشخصی تعیین کرده است.

در این مطلب با استناد به مواد قانونی و جدول دیه جراحت داخل دهان در سال ۱۴۰۴، مرحله‌به‌مرحله و همراه با ارقام رسمی بررسی کرده‌ایم تا بدانید در صورت بروز چنین آسیب‌هایی، چه حقوقی دارید و چطور می‌توانید خسارت قانونی‌تان را مطالبه کنید.

دیه از بین بردن لب براساس ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی: «از بین بردن دو لب، دیه کامل و هر یک، نصف دیه کامل دارد و دیه از بین بردن مقداری از لب به نسبت تمام لب محاسبه می‌شود». در تبصره این ماده نیز اشاره شده است که: «حدود لب بالا از نظر عرض، مقداری است که لثه را می‌پوشاند و به دو روزنه و دیواره بینی متصل است و طول آن همان طول دهان است. حدود لب پایین نیز از نظر عرض، مقداری است که لثه را می‌پوشاند و طول آن همان طول دهان است. حاشیه گونه‌ها جز لب‌ها محسوب نمی‌شود».

براساس این موارد، جدول نرخ دیه لب در سال ۱۴۰۴ بر‌اساس اعلام قوه قضائیه به شرح زیر است:

گفتنی است که در قانون، ساختار دهان از جمله لب‌ها، دندان‌ها و زبان، هرکدام دیه جداگانه دارند و در صورت آسیب هم‌زمان، دیه‌ها می‌تواند جداگانه محاسبه شود. برای مثال اگر در اثر حادثه‌ای لب و دندان آسیب ببیند، دیه دندان طبق مواد ۵۰۵ تا ۵۱۵ قانون مجازات اسلامی و دیه لب بر‌اساس ماده ۶۰۷ به‌طور مستقل محاسبه خواهد شد.

دیه جمع شدن لب در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی

براساس ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی: «جنایتی که باعث جمع شدن یک یا دو لب و یا قسمتی از آن گردد، موجب ارش است؛ خواه موجب نمایان شدن دندان‌ها بشود، خواه نشود». ارش دیه‌ای است که میزان آن در قانون مشخص نشده است و توسط قاضی با‌توجه‌به نظر کارشناسان پزشکی قانونی تعیین می‌شود. این تعیین براساس عواملی مانند شدت آسیب، تاثیر آن بر عملکرد لب‌ها و میزان نقص زیبایی صورت می‌گیرد. برای مثال اگر قاضی میزان ارش را ۵٪ از دیه کامل تعیین کند، مبلغ آن در سال ۱۴۰۴ برابر با ۸۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان خواهد بود.

دیه فلج شدن لب در ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی

در متن ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی آمده است: «جنایتی که موجب سست و فلج شدن هریک از لب‌ها گردد به‌گونه‌ای که با خنده و مانند آن از دندان‌ها کنار نرود، موجب دو‌سوم دیه یک لب و از بین ‌بردن هریک از لب‌های سست و فلج شده موجب یک‌سوم دیه آن است». جدول دیه لب براساس ماده ۶۰۹ و نرخ سال ۱۴۰۴ به شرح زیر خواهد بود:

دیه یک لب معادل نصف دیه کامل است؛ بنابراین دو‌سوم دیه یک لب برابر با یک‌سوم دیه کامل و یک‌سوم دیه یک لب برابر با یک‌ششم دیه کامل خواهد بود.

دیه پارگی لب بر‌اساس ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی

در متن ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی آمده است: «شکافتن هر دو لب به نحوی که باعث نمایان شدن دندان‌ها شود، یک‌سوم دیه کامل و در صورت بهبودی بدون عیب، یک‌پنجم دیه کامل دارد. شکافتن یک لب موجب یک‌ششم دیه کامل و در صورت بهبودی بدون عیب، موجب یک‌دهم دیه کامل است».

در تبصره این ماده در خصوص دیه پاره شدن لب آمده است: «جراحات وارده بر لب هرگاه باعث نمایان شدن دندان‌ها نگردد، در صورتی که از مصادیق حارصه، دامیه و متلاحمه باشد، حکم جراحات مذکور را دارد».

با اعلام قوه قضائیه، نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۴ در ماه‌های عادی معادل ۱٬۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان تعیین شده است. به‌این‌ترتیب جدول دیه لب بر‌اساس ماده ۶۱۰ و نرخ سال ۱۴۰۴ به شرح زیر خواهد بود:

دیه بریدن زبان براساس ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲)، قطع یا از بین بردن تمام زبان گویا موجب دیه کامل است. در صورتی‌که فقط بخشی از زبان آسیب ببیند و منجر‌به از دست رفتن توانایی ادای برخی حروف شود، دیه به نسبت گویایی از بین رفته محاسبه خواهد شد. برای مثال در زبان فارسی که شامل ۳۲ حرف است، از بین رفتن توانایی ادای یک حرف معادل یک سی و دوم دیه کامل خواهد بود. جزییات جدول دیه زبان ۱۴۰۴ در این مورد به شرح زیر است:

این محاسبات براساس این فرض است که زبان فارسی ۳۲ حرف دارد و هر حرف معادل ۳٫۱۲۵٪ از دیه کامل است. تبصره‌های این ماده نیز نکات مهمی را بیان می‌کنند:

• تبصره ۱: دیه از بین بردن ادای هر حرف با‌توجه‌به حروف زبان تکلم مجنی‌علیه تعیین می‌شود.
• تبصره ۲: شخصی که لکنت زبان دارد یا به کندی یا تندی سخن می‌گوید، یا برخی از حروف را نمی‌تواند تلفظ کند، همچنان گویا محسوب می‌شود.

این ماده بر اهمیت توانایی گفتار و نقش حیاتی زبان در ارتباطات انسانی تاکید دارد و برای جبران خسارات وارده به این عضو حیاتی، دیه‌ای متناسب با میزان آسیب تعیین کرده است.

دیه از بین بردن زبان لال براساس ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی، قطع یا از بین بردن تمام زبان فرد لال موجب یک‌سوم دیه کامل است. در صورتی‌که فقط بخشی از زبان آسیب ببیند، دیه به نسبت مساحت از بین رفته محاسبه می‌شود. محاسبه دیه زبان لال بر‌اساس نرخ دیه سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

• تبصره: لال اعم از مادرزادی و عارضی است؛ اما کسی‌که به واسطه عارضه‌ای به‌طور موقت قادر به سخن گفتن نیست، گویا محسوب می‌شود.

دیه زبان برای از بین رفتن ادای حروف در ماده ۶۱۳ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۶۱۳ قانون مجازات اسلامی در مواردی که چند نفر به‌طور جداگانه به زبان فردی آسیب وارد کنند و هر‌یک موجب از بین رفتن توانایی ادای تعدادی از حروف شوند، هر شخص به نسبت تعداد حروفی که قدرت ادای آن‌ها را از بین برده، ضامن پرداخت دیه است. با فرض اینکه زبان فارسی شامل ۳۲ حرف است، هر حرف معادل ۳٫۱۲۵٪ از دیه کامل محسوب می‌شود. به‌این‌ترتیب جدول دیه زبان در سال ۱۴۰۴ بر‌اساس تعداد حروف از دست رفته به شرح زیر است:

این محاسبات بر‌اساس فرض ۳۲ حرف در زبان فارسی انجام شده است. در زبان‌های دیگر تعداد حروف ممکن است متفاوت باشد و باید بر‌اساس آن محاسبه شود.

دیه قطع و از بین بردن زبان کودکی که زمان سخن گفتنش فرا نرسیده در ماده ۶۱۴

بر‌اساس ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، قطع یا از بین بردن تمام زبان کودکی که هنوز به سن سخن گفتن نرسیده است، موجب پرداخت دیه کامل می‌شود؛ اما اگر بعدا مشخص شود که کودک لال بوده است، مازاد بر یک‌سوم دیه باید به مرتکب بازگردانده شود.

محاسبه دیه قطع زبان کودکی که هنوز زمان سخن گفتنش فرا نرسیده است بر‌اساس نرخ دیه در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر خواهد بود:

• پرداخت اولیه: ۱٬۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان.
• در صورت اثبات لال بودن کودک: دیه نهایی: ۵۳۳٬۳۳۳٬۳۳۳ تومان و بازگرداندن مازاد بر یک‌سوم دیه، یعنی ۱٬۰۶۶٬۶۶۶٬۶۶۷ تومان.

این ماده بر «اصل برائت» و «اصل سلامت» استوار است؛ به این معنا که در ابتدا فرض بر این خواهد بود که کودک توانایی سخن گفتن خواهد داشت؛ مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

دیه قطع قسمتی از زبان کودکی که سخن نمی‌گوید در ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی در صورتی‌که قسمتی از زبان کودکی که هنوز به سن سخن گفتن نرسیده است قطع شود، دیه به نسبت مساحت قطع‌شده محاسبه می‌شود؛ اما اگر بعدا مشخص شود که کودک لال بوده است، دو سوم دیه پرداختی مسترد می‌گردد. هم‌چنین اگر معلوم شود که کودک گویا بوده است و دیه حروف از بین‌رفته بیش از دیه نسبت مساحت قطع‌شده باشد، مابه‌التفاوت آن باید پرداخت شود. در این مورد محاسبه دیه بر‌اساس نرخ سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

در صورت اثبات گویا بودن کودک، اگر دیه حروف از بین‌رفته بیش از دیه نسبت مساحت قطع‌شده باشد، مابه‌التفاوت آن باید پرداخت شود. این ماده بر اصل «اصل سلامت» استوار است؛ به این معنا که در ابتدا فرض بر این است که کودک توانایی سخن گفتن خواهد داشت؛ مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

دیه از بین بردن حس چشایی بر‌اساس ماده ۶۹۵ قانون مجازات اسلامی

در متن ماده ۶۹۵ قانون مجازات اسلامی آمده: «از بین بردن حس چشایی و نقصان آن، موجب ارش است». میزان ارش بر‌اساس عواملی مانند شدت آسیب، تاثیر آن بر عملکرد چشایی و میزان نقص در کیفیت زندگی فرد تعیین می‌شود. برای مثال اگر قاضی میزان ارش را ۵٪ از دیه کامل تعیین کند، مبلغ آن براساس دیه در سال ۱۴۰۴ برابر با ۸۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان خواهد بود.

دیه آسیب به چشایی براساس شدت آسیب در ماده ۶۹۶ قانون مجازات اسلامی

در متن ماده ۶۹۶ قانون مجازات اسلامی آمده است: «هرگاه با قطع تمام زبان، حس چشایی از بین برود، فقط دیه قطع زبان پرداخت می‌شود. اگر با قطع بخشی از زبان، چشایی از بین برود یا نقصان یابد، در صورتی که چشایی از بین رفته مربوط به همان قسمت زبان باشد، هرکدام از ارش چشایی و دیه زبان که بیشتر باشد، باید پرداخت شود. اگر چشایی از بین رفته مربوط به همان قسمت از زبان نباشد، ارش چشایی و دیه زبان جداگانه باید پرداخت شود؛ مگر اینکه مجموع آن‌ها از دیه کامل بیشتر شود که در این صورت فقط به میزان دیه کامل پرداخت می‌شود. اگر با جنایت بر غیر زبان، چشایی از بین برود یا نقصان پیدا کند، دیه یا ارش آن جنایت بر ارش چشایی افزوده می‌گردد». به این ترتیب دیه مربوط به آسیب به چشایی باتوجه‌به شدت آسیب به شرح زیر خواهد بود:

• قطع کامل زبان: در صورت از بین رفتن حس چشایی با قطع کامل زبان، تنها دیه قطع زبان پرداخت می‌شود و ارش جداگانه‌ای برای چشایی در نظر گرفته نمی‌شود.
• قطع جزیی زبان: اگر از بین رفتن یا نقصان چشایی مربوط به همان بخش قطع‌شده باشد، هرکدام از ارش چشایی یا دیه زبان که مبلغ بیشتری داشته باشد، پرداخت می‌شود. اگر از بین رفتن یا نقصان چشایی مربوط به بخش دیگری از زبان باشد، هر دو مبلغ ارش چشایی و دیه زبان به‌صورت جداگانه پرداخت می‌شوند، مگر اینکه مجموع آن‌ها از دیه کامل تجاوز کند که در این صورت فقط معادل دیه کامل پرداخت می‌شود.
• آسیب به غیر زبان: اگر حس چشایی به‌دلیل آسیب به بخش دیگری از بدن (غیر از زبان) از بین برود یا کاهش یابد، دیه یا ارش آن آسیب به ارش چشایی افزوده می‌شود.

دیه خراشیدگی زبان یا دامیه براساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، دامیه در مورد زبان به جراحتی اطلاق می‌شود که باعث بریدگی سطحی زبان همراه با خونریزی شود. با‌توجه‌به اینکه دیه دامیه معادل ۲٪ از دیه کامل است، مبلغ دیه دامیه زبان در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

در صورتی که جراحت وارده به زبان شدیدتر از دامیه باشد و به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ کند، ممکن است دیه آن بیشتر از ۲٪ باشد. در مواردی که جراحت زبان با از بین رفتن حس چشایی همراه شود، ارش جداگانه‌ای برای حس چشایی در نظر گرفته می‌شود.

در صورت نیاز به بخیه یا ایجاد آثار دائمی بر زبان، ممکن است قاضی با‌توجه‌به نظر کارشناسان پزشکی قانونی، مبلغ دیه بخیه زبان را افزایش دهد. برای دریافت مشاوره دقیق‌تر و بررسی شرایط خاص پرونده، توصیه می‌شود با یک وکیل متخصص در امور کیفری مشورت کنید.

دیه جراحت حارصه لب فوقانی و دیه جراحت حارصه لب تحتانی در ماده ۷۰۹

یکی از جراحت‌های وارد بر زبان، «حارصه» است که به خراش سطحی بدون خونریزی اطلاق می‌شود. بر‌اساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، حارصه به خراش پوست بدون جاری شدن خون اطلاق می‌شود. در مورد زبان، حارصه به خراشیدگی سطحی زبان بدون خونریزی اشاره دارد. با‌توجه‌به اینکه دیه حارصه معادل ۱٪ از دیه کامل است، مبلغ دیه حارصه زبان در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر خواهد بود:

در صورتی که جراحت وارده به زبان شدیدتر از حارصه باشد و به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ کند، ممکن است دیه آن بیشتر از ۱٪ باشد. در مواردی که جراحت زبان همراه با از بین رفتن حس چشایی باشد، ارش جداگانه‌ای برای حس چشایی در نظر گرفته می‌شود.

دیه پارگی زبان و دیه متلاحمه لب در ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی

یکی از جراحات وارد بر زبان، «متلاحمه» است که به بریدگی عمیق گوشت اشاره دارد. بر‌اساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، متلاحمه در مورد زبان به جراحتی اطلاق می‌شود که باعث بریدگی عمیق در بافت زبان شود، بدون اینکه به استخوان یا ساختارهای عمیق‌تر نفوذ کند.

باتوجه‌به اینکه دیه متلاحمه معادل ۳٪ از دیه کامل است، مبلغ دیه متلاحمه زبان و لب در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر محاسبه می‌شود:

در صورت نیاز به بخیه یا ایجاد آثار دائمی بر زبان یا لب، ممکن است قاضی باتوجه‌به نظر کارشناسان پزشکی قانونی، مبلغ دیه بخیه لب یا زبان را افزایش دهد.

دیه کبودی لب براساس ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی

بر‌اساس ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، کبودی پوست صورت، از جمله لب‌ها، مشمول دیه معادل سه‌هزارم (۰٫۳٪) از دیه کامل انسان می‌شود. این میزان برای نواحی صورت در نظر گرفته شده است و در سایر اعضای بدن، به دلیل کمتر بودن در معرض دید، نصف این مقدار یعنی یک‌ونیم‌هزارم (۰٫۱۵٪) دیه کامل محاسبه می‌شود.

مبلغ دیه کبودی لب تحتانی یا فوقانی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

در صورت وجود سایر آسیب‌ها مانند تورم، خونریزی یا جراحات عمیق‌تر در ناحیه لب، دیه یا ارش جداگانه‌ای بر‌اساس نوع و شدت آسیب تعیین می‌شود. در مواردی که کبودی همراه با آسیب‌های دیگر باشد، مجموع دیه‌ها نباید از دیه کامل تجاوز کند.

بیمه شخص ثالث؛ پشتوانه‌ای مطمئن برای جبران دیه زبان، لب و چشایی

تصادفات رانندگی همیشه فقط به شکستگی استخوان یا آسیب به خودرو ختم نمی‌شوند. گاهی در اثر شدت ضربه، نواحی حساس و مهمی از صورت مانند زبان، لب‌ها یا حتی حس چشایی فرد آسیب می‌بیند. آسیب‌هایی که علاوه‌بر درد و ناراحتی، گاهی ممکن است برای همیشه کیفیت زندگی را تحت‌تاثیر قرار دهند. قانون برای این موقعیت‌ها، راهکار حمایتی روشنی تحت عنوان بیمه شخص ثالث در نظر گرفته است.

براساس قانون مجازات اسلامی، برای زبان، لب و آسیب به حس چشایی، دیه مشخصی تعیین شده است؛ بنابراین اگر به دلیل حادثه‌ای، از جمله تصادفات رانندگی، آسیبی به این بخش‌ها وارد شود، در صورتی که راننده مقصر بیمه‌نامه معتبر داشته باشد، با مراجعه به شرکت بیمه و ارائه مدارک پزشکی قانونی، گزارش پلیس و سایر مستندات، می‌توانید درخواست پرداخت دیه خود را ثبت کنید.

سوالات متداول