آیا بعد از گرفتن گواهینامه میتوان در جاده رانندگی کرد؟ | محدودیت های گواهینامه جدید

تازه گواهینامه گرفته‌اید و مشتاق اولین رانندگی خود هستید؟ قبل از اینکه پشت فرمان بنشینید، باید بدانید قوانین کسانی که تازه گواهینامه گرفته‌اند، با رانندگان باتجربه متفاوت است. بسیاری از افراد نمی‌دانند آیا بعد از گرفتن گواهینامه می‌توان در جاده رانندگی کرد یا باید مدتی منتظر بمانند. طبق مقررات جدید، محدودیت رانندگی در یک‌سال اول شامل مسیر، ساعت و حتی نوع خودرو می‌شود و بی‌توجهی به آن می‌تواند منجر به جریمه یا توقیف گواهینامه شود.

همچنین، درصورت تصادف با گواهینامه جدید شرایط بیمه‌ای خاصی وجود دارد که باید از آن آگاه باشید تا خسارتی از شما بازپس گرفته نشود. در ادامه، تمام شرایط رانندگی با گواهینامه جدید، قوانین مهم و چک‌لیست کامل شروع رانندگی را به‌صورت دقیق بررسی می‌کنیم تا با اطمینان و خیال‌ راحت وارد جاده شوید.

قوانین کسانی که تازه گواهینامه گرفته اند!

اگر به‌تازگی گواهینامه گرفته‌اید، بهتر است در سال اول گواهینامه، با تمرکز بر مهارت، ایمنی و رعایت قوانین، تجربه رانندگی خود را بسازید. عجله برای رانندگی در جاده یا ساعات غیرمجاز می‌تواند نه‌تنها منجر به جریمه رانندگی در جاده قبل از یک سال شود، بلکه اعتبار بیمه و گواهینامه شما را نیز به خطر بیندازد.

از‌این‌رو به‌منظور کاهش تصادفات و حوادث ترافیکی، چند قانون جدید برای افرادی که در فرایند گواهینامه‌گرفتن قرار دارند یا به‌تازگی آن را دریافت کرده‌اند، تصویب شده است که برای دارندگان موتورسیکلت نیز صدق می‌کند. در ادامه این قوانین را بررسی می‌کنیم.

چند ماه بعد گرفتن گواهینامه میتوان رانندگی کرد؟

در سه ماه نخست پس از دریافت گواهینامه، راننده تازه‌کار اجازه ندارد به‌تنهایی پشت فرمان بنشیند. طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، در این بازه زمانی باید یک همراه که دارای گواهینامه پایه دو یا پایه یک است در خودرو حضور داشته باشد که دارای حداقل ۵ سال سابقه رانندگی و گواهینامه معتبر پایه دو یا سه باشد.

هدف از این قانون، افزایش ایمنی و جلوگیری از اشتباهات ناشی از کم‌تجربگی است. پلیس راهور تأکید دارد که در این مدت، هرگونه رانندگی بدون همراه معتبر، تخلف محسوب می‌شود و در صورت مشاهده، می‌تواند به توقیف خودرو یا جریمه نقدی منجر شود.

ممنوعیت رانندگی در ساعات شبانه؛ محدودیت رانندگی در یک سال اول

تا یک‌سال پس از گرفتن گواهینامه جدید، رانندگان تازه‌کار اجازه رانندگی بین ساعت ۲۴ شب تا ۵ صبح را ندارند. این محدودیت به‌دلیل افزایش خطر تصادفات در ساعات کم‌نور و خواب‌آلودگی رانندگان وضع شده است. رانندگی شبانه نیازمند تجربه، دید بالا و واکنش سریع است؛ مهارت‌هایی که معمولاً تازه‌کارها هنوز به‌اندازه کافی در آن تسلط ندارند.

در صورت مشاهده رانندگی در این ساعات، پلیس می‌تواند گواهینامه را توقیف و پرونده تخلف تشکیل دهد. این قانون برای همه رانندگان تازه‌کار در سراسر کشور لازم‌الاجراست و مهم‌ترین محدودیت رانندگی در سال اول گواهینامه محسوب می‌شود.

چند وقت بعد از گرفتن گواهینامه میتوان در جاده رانندگی کرد؟

یکی دیگر از محدودیت های گواهینامه پایه سوم، ممنوعیت رانندگی در جاده‌ها و مسیرهای بین‌شهری در سال اول گواهینامه است. دارندگان گواهینامه جدید فقط می‌توانند در محدوده شهری یا حداکثر تا ۲۵ کیلومتر خارج از محدوده شهر رانندگی کنند. ورود به جاده‌های اصلی و آزادراه‌ها بدون تجربه کافی، احتمال بروز تصادف‌های شدید را بالا می‌برد.

جریمه رانندگی در جاده قبل از یک سال ضبط گواهینامه و ثبت تخلف حادثه‌ساز توسط پلیس راهنمایی و رانندگی است.

نصب برچسب «راننده مبتدی»؛ محدودیت گواهینامه در سال اول

طبق آیین‌نامه رسمی پلیس راهور، تمام افرادی که تازه گواهینامه گرفته‌اند موظف‌اند روی خودرو خود برچسب «راننده مبتدی» نصب کنند. این برچسب باید در دو نقطه از خودرو نصب شود:

• قسمت پشت شیشه عقب
• و در صورت امکان، قسمت جلوی شیشه جلو

هدف از این قانون، اطلاع سایر رانندگان از تازه‌کار بودن فرد است تا در حین سبقت، تغییر مسیر یا پارک، احتیاط بیشتری کنند. ابعاد و رنگ برچسب معمولاً مشخص است (مثلاً زمینه زرد با نوشته سیاه) و می‌توان آن را از فروشگاه‌های لوازم خودرو تهیه کرد.

در صورت عدم نصب این برچسب، پلیس می‌تواند تذکر یا جریمه نقدی برای راننده ثبت کند، چون این مورد بخشی از الزامات قانونی برای رانندگان مبتدی است.

محدودیت در تعداد سرنشینان خودرو؛ یکی از قوانین بعد از گرفتن گواهینامه

در شش ماه اول پس از دریافت گواهینامه، توصیه پلیس راهور این است که راننده تازه‌کار بیش از یک یا دو سرنشین در خودرو نداشته باشد. اگرچه در قانون الزام مستقیم برای تعداد سرنشین وجود ندارد، اما بر اساس مقررات ایمنی و آموزش‌های رسمی، حضور افراد زیاد در خودرو ممکن است باعث پرتی حواس، افزایش استرس و تصمیم‌گیری اشتباه راننده شود.

مطالعات تصادفات رانندگان تازه‌کار در سال‌های اخیر نشان داده که یکی از دلایل اصلی حوادث در این گروه، حواس‌پرتی ناشی از صحبت یا شوخی سرنشینان است. به همین دلیل، پلیس تأکید دارد که در ماه‌های ابتدایی، رانندگان مبتدی مسیرهای تمرینی را با حداقل سرنشین و بدون پخش موسیقی بلند طی کنند تا مهارت تمرکز‌شان افزایش یابد.

رعایت شرایط و محدودیت‌های درج‌شده در گواهینامه

در برخی گواهینامه‌ها، بسته به وضعیت جسمی یا بینایی فرد، شرایط خاصی از سوی پلیس راهور درج می‌شود؛ مثلاً عبارت‌هایی مثل:

• «استفاده از عینک الزامی است»
• «رانندگی فقط در روز مجاز است»
• «استفاده از سمعک هنگام رانندگی الزامی است»

رعایت نکردن این موارد بعد از دریافت کارت گواهینامه جدید، تخلف محسوب می‌شود و ممکن است به جریمه، توقیف خودرو یا حتی ابطال موقت گواهینامه منجر شود. هدف از درج این شروط، حفظ ایمنی فرد و سایر رانندگان در جاده است. به‌عنوان مثال، اگر فردی با ضعف بینایی بدون عینک رانندگی کند، در شب یا هوای بارانی دید کافی ندارد و احتمال تصادف به‌مراتب بیشتر می‌شود.

ممنوعیت استفاده از وسایل نقلیه دیگر تا اخذ مجوز جداگانه

دارندگان گواهینامه جدید (پایه سوم) فقط مجاز به رانندگی با خودروهای سواری شخصی سبک هستند و تا زمانی که مجوزهای دیگر دریافت نکنند، حق رانندگی با وسایل نقلیه سنگین یا موتورسیکلت را ندارند. به‌عبارت‌دیگر:

• گواهینامه پایه ۳؛ فقط برای خودروهای سواری و وانت سبک
• گواهینامه پایه ۲؛ برای خودروهای نیمه‌سنگین (مثل مینی‌بوس یا کامیونت)
• گواهینامه پایه ۱؛ برای وسایل سنگین (مثل کامیون و اتوبوس)

همچنین برای رانندگی با موتورسیکلت باید گواهینامه موتور (پایه A یا ویژه موتورسیکلت) را به‌صورت جداگانه دریافت کرد. رانندگی با موتورسیکلت یا خودرو سنگین بدون داشتن مجوز مربوطه، تخلف سنگین محسوب می‌شود و در صورت وقوع حادثه، بیمه شخص ثالث نیز خسارت را جبران نمی‌کند.

نکته: اگر قصد دارید پس از مدتی رانندگی، گواهینامه موتور یا پایه دوم بگیرید، بهتر است حداقل یک‌سال سابقه رانندگی بدون تخلف داشته باشید تا مراحل صدور گواهینامه جدید برایتان سریع‌تر انجام شود.

محدودیت گواهینامه موتور سیکلت در سال اول

موتورسوارانی که به‌تازگی گواهینامه خود را دریافت کرده‌اند نیز نمی‌توانند:

• شخص دیگری را سوار کنند (محدودیت ترک‌نشین)
• با حجم بیش از ۱۲۵ سی‌سی، موتورسواری کنند
• مرتکب تخلفاتی مثل عدم استفاده از کلاه ایمنی، تردد در خطوط ویژه حمل بار، برخورداری از پلاک ناخوانا و عبور از جهت مخالف ترافیک تعیین‌شده شوند
• در معابر برون‌شهری برانند (فقط می‌توانند در معابر بین‌شهری و تا فاصله حداکثر ۲۵ کیلومتر از شهر، رانندگی کنند)
• در تصادفاتی که منجر‌به جرح و فوت شده‌اند، مقصر باشند (با بررسی کارشناسان مربوطه)
• به شرایط مندرج در گواهینامه (مثل استفاده از عینک طبی، سمعک و…) پایبند نباشند
• بیشتر از سرعت مجاز برانند
• در راه‌های دوطرفه، مرتکب سبقت غیرمجاز شوند
• از چراغ راهنمایی‌ورانندگی عبور کرده و به‌صورت مارپیچ حرکت کنند
• روی موتورسیکلت، حرکات نمایشی اجرا کنند
• در حالت مستی و مصرف داروهای روان‌گردان یا افیونی رانندگی کنند
• حق تقدم را رعایت نکنند
• از محل ممنوعه دور بزنند
• از محل ممنوعه عبور کنند و از محور راه و عبور وسایل نقلیه از پیاده‌رو، تجاوز به چپ داشته باشند
• حین رانندگی از تلفن همراه یا وسایل ارتباطی مشابه استفاده کنند
• در سیستم روشنایی در شب خود، نقص فنی داشته باشند
• به فرمان ایست یا پرچم مراقبان عبور و مرور محصلان یا پلیس مدرسه، توجه نکنند.

البته همان‌طور که می‌بینید، بسیاری از این تخلفات منحصربه سال اول دریافت گواهینامه نیستند؛ اما اگر موتورسوارانی که به‌تازگی گواهینامه خود را دریافت کرده‌اند، مرتکب این جرائم شوند، گواهینامه آن‌ها ضبط خواهد شد.

اگر در ۳ ماه اول گواهینامه تخلف کنیم، چطور جریمه می‌شویم؟

رانندگان تازه‌کار در طول سال اول پس از دریافت گواهینامه، تحت نظارت ویژه پلیس راهور قرار دارند. اگر در این مدت مرتکب تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، سبقت خطرناک، عبور از چراغ قرمز یا تصادف با گواهینامه جدید (منجربه جرح و فوت) شوند، پرونده آن‌ها به‌صورت خاص بررسی می‌شود و ممکن است این پیامدها را در پی داشته باشد:

• توقیف گواهینامه تا زمان شرکت در کلاس‌های بازآموزی
• الزام به گذراندن دوباره دوره‌های آموزشی تئوری (۱۶ ساعت) و عملی رانندگی (۲۴ ساعت)
• افزایش مدت محدودیت یا لغو موقت گواهینامه

پلیس راهور با هدف کاهش تلفات رانندگی، اجرای این قانون را بسیار جدی دنبال می‌کند و حتی در برخی استان‌ها، رانندگان متخلف تازه‌کار به‌صورت خودکار برای دوره آموزشی اجباری در مراکز ایمن‌رانندگی معرفی می‌شوند.

نحوه پرداخت خسارت به کسانی که تازه گواهینامه گرفته اند!

اگر راننده‌ای که به‌تازگی گواهینامه گرفته است، محدودیت رانندگی برون‌شهری را نادیده بگیرد و در جاده بین‌شهری تصادف کند، بیمه همچنان خسارت را پرداخت می‌کند؛ چون در لحظه حادثه، فرد دارای گواهینامه معتبر بوده است.

با این حال، پلیس راهور پس از بررسی حادثه، گواهینامه راننده را ضبط می‌کند و ممکن است او را برای شرکت در دوره آموزشی مجدد یا حتی لغو موقت گواهینامه فرا بخواند؛ بنابراین، هرچند بیمه‌گر در اولین حادثه معمولاً خسارت را پرداخت می‌کند، اما در صورت ابطال یا توقیف گواهینامه، راننده دیگر تحت پوشش بیمه نخواهد بود تا زمانی که مجوز رانندگی دوباره صادر شود.

در واقع، نحوه گرفتن خسارت از بیمه بدین شکل است که شرکت بیمه موظف است تا زمانی که گواهینامه معتبر است، خسارات را طبق شرایط بیمه‌نامه جبران کند؛ اما اگر مشخص شود راننده خلاف مقررات محدودیت رانندگی عمل کرده یا گواهینامه‌اش ابطال شده، بیمه‌گر می‌تواند از پرداخت خسارت‌های بعدی خودداری کند.

شرایط دریافت کارت گواهینامه جدید بدون گواهی پایان‌خدمت

بر اساس قوانین جدید پلیس راهور در سال ۱۴۰۴، برای دریافت گواهینامه رانندگی دیگر نیازی به ارائه کارت پایان‌خدمت یا معافیت سربازی نیست.

این تصمیم با هدف تسهیل در دریافت گواهینامه برای جوانان اتخاذ شده است تا افراد بتوانند پیش از گذراندن دوره خدمت، آموزش رانندگی ببینند و گواهینامه معتبر دریافت کنند.

البته هنگام ثبت‌نام، احراز هویت، معاینه پزشکی و آزمون‌های تئوری و عملی همچنان الزامی است و در صورت عدم قبولی در هر مرحله، گواهینامه صادر نخواهد شد.

رنگ‌بندی انواع گواهینامه رانندگی

رنگ‌بندی انواع گواهینامه، پیشنهادی است که به‌تازگی توسط پلیس راهور به دولت ارائه شده است. بر اساس این پیشنهاد، گواهینامه رانندگان در ابتدا سفید است و سپس می‌تواند بنا به شرایط خاص و کسب امتیازات لازم، به نقره‌ای یا طلایی تغییر پیدا کند.

دارندگان گواهینامه‌های طلایی و نقره‌ای می‌توانند از امکاناتی مثل تخفیف در جرائم یا حتی حذف‌شدن برخی از جریمه‌ها استفاده کنند. این موارد به‌صورت سیستمی رصد می‌شوند؛ به این صورت که اگر راننده واجد شرایط ارتقای گواهینامه باشد، فراخوانده شده و گواهینامه ارتقایافته به او تعلق می‌گیرد.

گواهینامه سفید

• اعتبار: ۲ سال

رانندگان، در ابتدا گواهینامه پایه خود را دریافت می‌کنند که سفیدرنگ است. به ازای هر روزی که راننده دچار تخلف نشود، به او امتیاز تعلق می‌گیرد. هرچه امتیاز بیشتری داشته باشد، گواهینامه او سریع‌تر به نقره‌ای ارتقا پیدا می‌کند. رانندگانی که تازه وارد طرح رنگ‌بندی انواع گواهینامه شده‌اند و گواهینامه سفید دارند، می‌توانند از ۵٪ تخفیف بیمه‌های ماشین استفاده کنند.

گواهینامه نقره‌ای

• اعتبار: ۵ سال

رانندگانی که عملکرد خیلی خوبی داشته باشند، گواهینامه نقره‌ای می‌گیرند. این راننده‌ها علاوه‌بر برخورداری از تخفیفات مختلف، می‌توانند به عنوان «پلیس نامحسوس» با نیروی انتظامی همکاری کنند و تخلفات شهروندان را گزارش دهند. برخی از تخفیف‌های گواهینامه نقره‌ای به شرح زیر است:

• عوارض آزادراه: ۵٪ تخفیف؛
• عوارض سالانه شهرداری: ۵٪ تخفیف؛
• بیمه‌نامه: ۱۰٪ تخفیف؛
• معاینه فنی: ۱۰٪ تخفیف؛
• نقل و انتقال: ۱۵٪ تخفیف.

دارندگان این گواهینامه می‌توانند از خدمات ویژه امدادخودرو و بازرسی نامحسوس نیز استفاده کنند.

گواهینامه طلایی

• اعتبار: ۱۰ سال

اگر رانندگانی که گواهینامه نقره‌ای دارند، با رعایت کامل قوانین به‌صورت روزانه امتیاز کسب کرده باشند، بعد از ۲ سال به عنوان «رانندگان عالی» شناخته می‌شوند و گواهینامه طلایی می‌گیرند.
این رانندگان نیز می‌توانند از مزایای خدمات ویژه امدادخودرو و بازرسی ویژه بهره‌مند شوند، از تخفیف هتل‌ها، مراکز اقامتی و تفریحی استفاده کنند و در عین حال، در دستگاه‌های دولتی به عنوان «راننده»، اولویت استخدام داشته باشند.

برخی از تخفیفاتی که به دارندگان گواهینامه طلایی تعلق می‌گیرد عبارت‌اند از:

• عوارض آزادراه: ۱۰٪ تخفیف
• عوارض سالانه شهرداری: ۱۰٪ تخفیف
• بیمه‌نامه: ۲۰٪  تخفیف
• معاینه فنی: ۲۰٪ تخفیف
• نقل و انتقال: ۲۰٪ تخفیف

مدت اعتبار و نحوه تمدید گواهینامه پایه‌سه

گواهینامه پایه‌سه که پرکاربردترین نوع گواهینامه برای خودروهای سواری است، ۱۰ سال اعتبار دارد. پس از پایان این مدت، رانندگان می‌توانند در صورت داشتن شرایط جسمی و روانی مناسب، آن را برای ۱۰ سال دیگر تمدید کنند. افراد بالای ۷۰ سال نیز باید به‌منظور حفظ ایمنی ترافیکی، هر ۵ سال یک‌بار گواهینامه خود را تمدید کنند.

درحال‌حاضر (سال ۱۴۰۴) امکان تمدید گواهینامه غیر حضوری وجود ندارد و فرایند تمدید صرفاً به‌صورت حضوری و از طریق دفاتر پلیس +۱۰ انجام می‌شود.

با شناخت قوانین بعد از گرفتن گواهینامه، رانندگی ایمن‌تری داشته باشید!

به‌طور‌کلی، دریافت گواهینامه جدید می‌تواند برای بسیاری از رانندگان، چالش‌برانگیز باشد؛ اما با شناخت چالش‌های احتمالی و آمادگی برای مواجهه با محدودیت های گواهینامه جدید، می‌توانید این پروسه را با خیال آسوده‌تری پیش ببرید و به‌راحتی با این تغییرات سازگار شوید. توجه کنید که گواهینامه مدت اعتبار مشخصی دارد و باید در بازه‌ زمانی تعیین‌شده، نسبت به تمدید گواهینامه اقدام کنید.

در این مقاله، به بررسی قوانین و محدودیت‌های مربوط به صدور استفاده از گواهینامه‌های جدید و تاثیر آن بر پرداخت خسارت بیمه پرداختیم. اگر سوال دیگری در این زمینه داشتید، حتما آن را در قسمت نظرات بنویسید تا مشاوران ازکی، در اسرع وقت به شما پاسخ دهند.

سوالات متداول