هرآنچه باید درباره بیماری هپاتیت و نحوه انتقال آن بدانید
هپاتیت چیست و چه علائمی دارد؟ سؤالی که ذهن بسیاری از افراد را در تعاملات اجتماعی و سفر به برخی نقاط جهان به خود مشغول می‌کند. در برخی موارد این بیماری علائمی نشان نمی‌دهد و بنابراین باید آزمایش ایدز و هپاتیت را در صورت داشتن زندگی پُرخطر انجام داد. مدتی است که واکسن هپاتیت تزریق می‌شود، اما هپاتیت از طریق غذا، هپاتیت از طریق بزاق، ویروس‌ها و بیماری‌های خود ایمنی همچنان قربانی می‌گیرند. باتوجه‌به اهمیت موضوع در این مقاله از بلاگ ازکی به بررسی مواردی چون: آیا هپاتیت ژنتیکی است؟ هپاتیت چگونه منتقل می‌شود؟ کدام نوع هپاتیت خطرناک است و راه‌های انتقال این بیماری می‌پردازیم.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت (Hepatitis) نوعی بیماری التهاب کبد است که عفونت ویروسی یکی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به آن است. کبد یکی از اندام حیاتی بدن است که مواد مغذی را پردازش کرده، خون را فیلتر و با عفونت‌ها مبارزه می‌کند. بنابراین زمانی که التهاب کبد در اثر ابتلا به هپاتیت رخ می‌دهد، عملکرد آن تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت.
متأسفانه یکی از عواملی که این روزها باعث افزایش التهاب کبد و ابتلا به بیماری هپاتیت می‌شود، مصرف زیاد مشروبات الکلی است. البته عوامل دیگری نیز در ابتلا به این بیماری مؤثر است که در بخش بعدی به بررسی آنها می‌پردازیم.
علت ایجاد بیماری هپاتیت چیست؟
دلایل متعددی در ایجاد بیماری هپاتیت مؤثر است. افراد معمولاْ بر اثر موارد زیر به این بیماری مبتلا خواهند شد.
- ابتلا به یک بیماری ویروسی
- مصرف الکل
- عوارض برخی از داروها
- بیماری‌های خودایمنی
- برخی از سموم
در میان موارد ابتلا به بیماری هپاتیت، عفونت‌های ویروسی جزء شایع‌ترین عوامل است. پزشکان متخصص ویروس هپاتیت را یکی از اصلی‌ترین عوامل در التهاب کبد می‌دانند که در ۵ گروه A، B، C، D و E دسته‌بندی می‌شود.
انواع هپاتیت
بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت، علائمی نداشته و نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. اگر علائم بیماری با عفونت حاد رخ دهد، ممکن است علائم آن در مدت بین ۲ هفته تا ۶ ماه پس از ابتلا ظاهر شوند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین انواع این بیماری پرداخته و از راه‌های انتقال و افراد در معرض خطر خواهیم گفت.
هپاتیت A
در بین انواع گونه‌های بیماری هپاتیت، نوع A کمتر کشنده بوده و روند درمان آن نیز آسان‌تر خواهد بود. لازم است بدانید که این نوع از هپاتیت می‌تواند آسیب‌هایی جدی به کبد وارد کند، اما در کل در مقایسه با گروه‌های دیگر این بیماری، خطر کمتری دارد.
هپاتیت آ نوعی عفونت حاد یا کوتاه‌مدت است که فرد مبتلا حتی بدون درمان نیز پس از چند هفته بهبود پیدا می‌کند، اما به‌هرحال این بیماری می‌تواند به عفونت شدید و نارسایی کبد یا حتی نیاز به پیوند اورژانسی کبد منجر شود.
راه های انتقال هپاتیت آ
عامل اصلی در ابتلا به هپاتیت آ ویروس است و برای درمان آن نیز واکسن مؤثر وجود دارد. از دیگر راه‌های انتقال هپاتیت آ می‌توان به شیوع بیماری مرتبط با غذای آلوده یا انتقال از فردی به فرد دیگر اشاره کرد. در برخی از کشورهایی که هنوز به سرویس‌های بهداشتی مجهز نیستند، شیوع این بیماری شایع‌تر است. بنابراین غذا و آب آلوده به مدفوع می‌تواند به سرعت به عامل یا راه انتقال این بیماری تبدیل شود. از دیگر راه‌های انتقال این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خوردن آب و غذای آلوده به ویروس؛
- عطسه یا سرفه فرد بیمار؛
- تغذیه نوزاد از شیر مادر مبتلا به این بیماری؛
- نشستن در کنار فرد بیمار؛
- بغل‌کردن فرد بیمار.
چه افرادی در معرض خطر هپاتیت آ هستند؟
- مسافرت یا زندگی در مناطق با احتمال شیوع زیاد؛
- رابطه جنسی با فرد مبتلا؛
- خوردن و آشامیدن در واحدهای غیربهداشتی؛
- بی‌خانما‌ن‌ها و افراد با وضعیت نامساعد مسکن (نداشتن سرویس بهداشتی)؛
- زندگی با فرد مبتلا؛
- مراقبت از فرد مبتلا؛
- نوزادان مادرهای مبتلا.
هپاتیت ب
هپاتیت ب نزدیک به ۸۵% احتمال بهبودی دارد. بنابراین می‌توان گفت که تنها ۱۵% از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، دچار سیروز کبدی خواهند شد. التهاب ناشی از این بیماری باعث تورم بافت‌های بدن می‌شود، بنابراین تمامی افراد می‌توانند با تزریق واکسن از خود در برابر این بیماری محافظت کنند.
راه انتقال هپاتیت ب
- تولد نوزاد از مادر مبتلا؛
- استفاده از سرنگ آلوده به خون فرد مبتلا؛
- تماس با خون یا حتی زخم فرد مبتلا یا آلوده؛
- خالکوبی بدون ضدعفونی درست ابزار؛
- سوراخ‌کردن گوش بدون ضدعفونی درست ابزار؛
- استفاده از مسواک، ناخن‌گیر و تیغ اصلاح فرد مبتلا؛
- رابطه جنسی محافظت‌نشده با فرد آلوده ؛
- تماس با مایع منی و دیگر مایعات بدن فرد مبتلا.
چه افرادی در معرض خطر هپاتیت ب هستند؟
- افراد مبتلا به HIV؛
- شریک زندگی افراد مبتلا؛
- داشتن بیش از یک شریک جنسی؛
- ابتلا به دیابت؛
- ابتلا به هپاتیت C؛
- کار در زندان؛
- زندانیان؛
- معتادان؛
- افراد با سابقه انتقال خون؛
- افراد با سابقه پیوند اعضا در گذشته؛
- افراد در تماس با خون یا مایعات بدن فرد مبتلا؛
- کار یا زندگی در مراکز درمانی و مراقبت از افراد معلول یا دارای ناتوانی؛
- مسافرت یا زندگی در مناطق با احتمال شیوع زیاد؛
- افراد دیالیزی.
هپاتیت سی
هپاتیت سی یکی از خطرناک‌ترین نوع این ویروس است که با روند آهسته تخریب کبد می‌تواند بیمار را با مشکلات حاد کبدی مواجه کند و او را از پا درآورد. متأسفانه حدود ۲۰% از کسانی که به دلیل هپاتیت سی به بیماری مزمن کبدی مبتلا می‌شوند، به سیروز کبدی نیز دچار خواهند شد. این بیماری در مدت ۶ ماه درمان می‌شود، اما اگر مزمن شود، می‌تواند عامل اصلی سیروز کبدی یا حتی سرطان کبد باشد.
راه انتقال هپاتیت سی
- استفاده از تجهیزات پزشکی آلوده و غیراستریل؛
- استفاده از سرنگ و سوزن آلوده یا سرنگ فرد مبتلا؛
- تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک؛
- انتقال خون و دیگر فرآورده‌های خونی؛
- داشتن رابطه جنسی پُرخطر و محافظت‌نشده.
چه افرادی در معرض خطر هپاتیت سی هستند؟
- نوازد متولدشده از مادر مبتلا؛
- داشتن رابطه جنسی بدون محافظت‌کننده با فرد مبتلا؛
- افراد با شریک جنسی متعدد؛
- افراد مبتلا به HIV؛
- هم‌خانه‌های افراد مبتلا به عفونت هپاتیت C مزمن؛
- افراد تحت درمان همودیالیز؛
- خانم‌ها در طول دوران بارداری؛
- افراد تحت درمان شیمی‌درمانی؛
- مردان هم‌جنس‌گرا؛
- معتادان تزریقی؛
- پزشک‌ها، پرستارها و کادر درمان در معرض خون یا دیگر مایعات بدنی افراد مبتلا؛
- مسافرت یا زندگی در مناطق با احتمال شیوع بالا.
راه تشخیص هپاتیت چیست؟
باتوجه‌به اینکه این بیماری در ابتدا علائمی نشان نمی‌دهد و به‌آرامی پیش می‌رود و به کبد آسیب می‌زند، بنابراین وقتی به هپاتیت حاد تبدیل شد، علائم اولیه هپاتیت را بروز می‌کند. در این شرایط لازم است، سریع برای انجام آزمایش و درمان اقدام کنید. علاوه‌بر آزمایش خون از روش‌های دیگری مانند سونوگرافی یا اسکن CAT و بیوپسی کبد نیز برای تشخیص این بیماری استفاده می‌شود. در جدول زیر می‌توانید آزمایشهای لازم برای تشخیص انواع هپاتیت را ببینید.
| نوع هپاتیت | آزمایشهای تشخیصی |
| هپاتیت A | آزمایش خون |
| هپاتیت B | آزمایشهای تست سریع |
| هپاتیت C | انجام تصویربرداری |
| هپاتیت D | تست عملکرد کبد |
یکی از اصلی‌ترین راه‌های تشخیص این بیماری، انجام آزمایش است. برای اطلاع از تحت پوشش قرارگرفتن هزینه آزمایش هپاتیت مقاله تعهدات در بیمه درمان تکمیلی گروهی چیست؟ را در بلاگ ازکی بخوانید.
چه کسانی باید آزمایش هپاتیت بدهند؟
بیماری هپاتیت یک دوره نهفتگی دارد که باعث حادشدن این بیماری در افراد خواهد شد. اگر فردی عفونت هپاتیتی مزمن مانند هپاتیت B و یا C داشته باشد، احتمالاً در اوایل بیماری علائمی بروز نکنند. در این نوع هپاتیت‌ها علائم بیماری زمانی بروز می‌کنند که کبد آسیب دیده و یا در شرف از کار افتادن باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود، به‌صورت دوره‌ای آزمایش دهید. هزینه آزمایش هپاتیت زیاد نیست و در واقع در آزمایشهای چکاپ کامل بدن قابل تشخیص است.
نشانه‌ها و علائم اولیه هپاتیت حاد
- خستگی؛
- تیرگی ادرار؛
- روشن‌شدن مدفوع؛
- درد مفاصل؛
- علائمی شبیه به آنفولانزا؛
- مدفوع به رنگ روشن؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- کاهش بی‌دلیل وزن؛
- درد در ناحیه شکم؛
- زرد شدن پوست و چشم‌ها.
بنابراین اگر علائم هپاتیت ب، سی یا آ بروز کرده باید سریعاً برای انجام آزمایش و درمان هپاتیت ب و سی اقدام کنید. از طرفی افرادی که دارای شرایط زیر هستند نیز باید برای انجام آزمایش اقدام کنند.
- افراد دارای علائم اولیه هپاتیت؛
- افراد دارای رابطه‌های جنسی متعدد و محافظت‌نشده؛
- مسافران از شهرهای با احتمال شیوع بالای هپاتیت؛
- پزشک‌ها، پرستارها و کادر درمان؛
- مادران باردار؛
- معتادان؛
- مبتلایان به ایدز؛
- مبتلایان به دیابت؛
- افراد در حال دیالیز.
توجه کنید که علائم این بیماری در زنان و مردان اندکی متفاوت است.
علائم بیماری هپاتیت در زنان
- علائم آنفولانزای خفیف؛
- کم‌اشتهایی؛
- کاهش بی‌دلیل وزن؛
- تب خفیف؛
- درد عضلانی شدید؛
- درد مفاصل؛
- تهوع؛
- دل‌دردهای بی‌دلیل؛
- زردی پوست؛
- زردی چشم‌ها.
علائم بیماری هپاتیت در مردان
- زردی پوست؛
- زردی چشم‌ها؛
- ادرار تیره؛
- تغییر رنگ مدفوع؛
- کاهش اشتها؛
- کاهش بی‌دلیل وزن؛
- درد شکمی؛
- تب و علائم سرماخوردگی؛
- تورم ناحیه شکم؛
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، اسهال یا استفراغ.
راه درمان انواع هپاتیت
برای هر کدام از گروه‌های این بیماری، روش‌های درمان مختلفی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
درمان هپاتیت A
- استراحت کافی؛
- تغذیه مناسب (غذاهای پُرکالری و مقوی)؛
- وعده‌های غذایی سبک‌تر؛
- خودداری از نوشیدن الکل.
درمان هپاتیت B
- استراحت کافی؛
- تغذیه مناسب؛
- نوشیدن مایعات فراوان؛
- مصرف داروهای ضدویروسی؛
- اینترفرون تزریقی؛
- پیوند کبد.
درمان هپاتیت C
- استراحت کافی؛
- تغذیه مناسب؛
- نوشیدن مایعات فراوان؛
- مصرف قرص ضد هپاتیت سی.
در برخی موارد که بیماری به‌شدت پیشرفت کرده و به سرطان کبد منجر شده است، بیمار نیازمند پیوند کبد خواهد بود. در چنین شرایطی اطلاع از شرایط استفاده از بیمه تکمیلی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. بنابراین پیشنهاد می‌شود مقاله بیمه تکمیلی بیماری‌های خاص به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ را در بلاگ بخوانید.
راهکارهای پیشگیری از بیماری هپاتیت چیست؟
درمان هپاتیت می‌تواند دشوار باشد، چون این بیماری بدون داشتن علائم اولیه رشد می‌کند و به مرحله حاد می‌رسد، بنابراین لازم است برای پیشگیری اقدام کنید. روش‌های پیشگیری از ابتلا به گروه‌های مختلف این بیماری به شرح زیر هستند:
پیشگیری از هپاتیت A
- شستن دست‌ها بعد از هر بار رفتن به سرویس بهداشتی؛
- خوردن مواد غذایی کاملاً پخته؛
- استفاده از آب جوشیده یا آب معدنی در مناطق با احتمال شیوع بالای بیماری؛
- پوست گرفتن میوه‌ها.
پیشگیری از هپاتیت B
- انتخاب درست شریک جنسی؛
- استفاده از محافظت‌کننده در رابطه جنسی؛
- عدم استفاده مشترک از سرنگ و سوزن؛
- عدم استفاده از مشترک از مسواک، ناخن‌گیر و تیغ اصلاح؛
- اطمینان از استریل‌بودن لوازم خالکوبی، پیرسینگ و سوراخ‌کردن گوش.
پیشگیری از هپاتیت C
- انتخاب درست شریک جنسی؛
- استفاده از محافظت‌کننده در رابطه جنسی؛
- استفاده از دستکش طبی در مراکز درمانی؛
- عدم مصرف زیاد الکل؛
- عدم استفاده از سرنگ مشترک در معتادان؛
- عدم دریافت خون از مراکز غیرمعتبر؛
- عدم استفاده از مشترک از مسواک، ناخن‌گیر و تیغ اصلاح؛
- اطمینان از استریل‌بودن لوازم خالکوبی، پیرسینگ و سوراخ کردن گوش.
عوارض بیماری هپاتیت چیست؟
بیماری هپاتیت با مصرف داروی ضد هپاتیت سی و دیگر روش‌ها، قابل درمان است، اما در شرایطی که به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند عوارضی به شرح زیر داشته باشد.
سیروز کبدی
یکی از رایج‌ترین عوارض نوع مزمن بیماری هپاتیت، سیروز کبدی است. سیروز یک نوع زخم کبدی است که با بیوپسی نمایان می‌شود. این بیماری می‌تواند به نارسایی کبد و شروع یک زندگی تهدیدکننده و پُرخطر منجر شود. علائم سیروز کبدی به شرح زیر است:
- خستگی؛
- حالت تهوع؛
- کاهش بی‌دلیل وزن؛
- تورم در شکم و پاها؛
- زردی؛
- گیجی.
سرطان کبد
هپاتیت ویروسی عامل اصلی سرطان کبد است. افرادی که به نوع مزمن این نوع بیماری مبتلا هستند نیازمند نظارت پزشکی خواهند بود. یکی از اقدامات لازم برای تعیین سرطانی بودن کبد، نمونه‌برداری از بافت آن است. تومورها اگر زود شناسایی شوند، می‌توان آنها را با جراحی از بدن خارج کرد، درغیراین‌صورت درمان دشوار خواهد بود.
آیا هپاتیت واکسن دارد؟
هپاتیت یک واکس ۳ دوزی دارد که دوزهای یادآور آن باید با فواصل ۱ تا ۶ ماه تکرار شوند. طبق گفته برخی از پزشکان، دوز اول این نوع واکسن می‌تواند تا ۱۰ سال ایمنی ایجاد کند.
چه مراکزی واکسن هپاتیت را تزریق می‌کنند؟
در حال‌حاضر در مراکز زیر واکسن هپاتیت تزریق می‌شود.
| نام مرکز | آدرس | شماره |
| مرکز بهداشت طالقانی منطقه ۱ تهران | میدان قدس، ابتدای خیابان شریعتی، جنب داروخانه | ۰۲۱۲۲۶۷۸۳۷۳ |
| خانه بهداشت چیذر منطقه ۱ تهران | چیذر، میدان ندا | ۰۲۱۲۲۲۱۹۰۸۵ |
| مرکز بهداشت ازگل منطقه ۱ تهران | جاده لشکرک، ازگل، جنب کوچه مدرسه | ۰۲۱۲۲۴۸۷۰۵۷ |
| مرکز بهداشت قائم منطقه ۱ تهران | بزرگراه ارتش، بعد از مینی سیتی، شهرک قائم | ۰۲۱۲۲۴۵۷۶۳۸ |
| مرکز بهداشت دربند منطقه ۱ تهران | دربند، نرسیده به میدان دربند | ۰۲۱۲۲۷۱۳۱۶۶ |
| مرکز بهداشت درمان جامع امامزاده قاسم | کوچه موثقى، کوچه یاس | ۰۲۱۲۲۷۰۳۰۳۰ |
| مرکز بهداشت درکه منطقه ۱ تهران | درکه، بعد از ایستگاه اتوبوس، کوچه حمام | ۰۲۱۲۲۴۱۸۳۳۰ |
| مرکز بهداشت شهدای تجریش منطقه ۱ تهران | تجریش، خیابان شهرداری، بیمارستان شهدا | ۰۲۱۲۲۷۱۸۰۰۱ |
| بهداشت پایگاه طالقانی منطقه ۱ تهران | ولنجک، بیمارستان طالقانی | ۰۲۱۲۳۰۳۱۶۰۴ |
| مرکز بهداشت مسیح دانشوری منطقه ۱ تهران | انتهای دارآباد، بیمارستان مسیح دانشوری | ۰۲۱۲۷۱۲۲۴۰۵ |
| بهداشت چمران منطقه ۱ تهران | میدان نوبنیاد، شهرک شهید چمران | ۰۲۱۲۶۱۰۲۸۰۰ |
| مرکز بهداشت شهدای اوین منطقه ۱ تهران | اوین، خیابان اعرابی، نبش کوچه مهدیه | ۰۲۱۲۲۴۲۳۰۴۸ |
اهمیت مراقبت از کبد و کاهش هزینه‌های درمان هپاتیت با خرید بیمه تکمیلی
باتوجه‌به اینکه کبد هدف اصلی بیماری هپاتیت ب غیرفعال یا دیگر انواع این بیماری است، بنابراین باید برای حفظ سلامت آن تلاش کنید. طول عمر بیماران هپاتیت مشخص نیست و اگر این بیماری آنچنان پیشرفت کرده باشد که به سرطان کبد منجر شود، امید زیادی به زنده‌بودن بیمار نخواهد بود. هپاتیت ب درمان دارد، همان‌‌طور که گروه‌های دیگر این بیماری درمان دارد، اما هزینه‌های درمان می‌تواند بسیار زیاد باشد. بنابراین با خرید بیمه تکمیلی درمان از ازکی، هزینه‌های انجام آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی درمانی را پوشش دهید.
سؤالات متداول
-
- بیماری هپاتیت چیست؟
هپاتیت به‌معنای التهاب کبد است که در اثر مصرف زیاد الکل، سموم، برخی داروها و ویروس بروز می‌کند. - انواع بیماری هپاتیت کدامند؟
بیماری هپاتیت در گروه‌های A، B، C، D و E دسته‌بندی می‌شود. - عامل اصلی بیماری هپاتیت چیست؟
ویروس هپاتیت اصلی‌ترین عامل در ابتلا به این بیماری است. - آیا هپاتیت واکسن دارد؟
بله، هپاتیت واکسن دارد که در ۳ دوز با فاصله‌های زمانی ۱ ماهه تا ۶ ماهه تزریق می‌شود. - عوارض بیماری هپاتیت چیست؟
درصورتی‌که بیماری سریع تشخیص داده نشود، می‌تواند به سیروز کبدی و سرطان کبد منجر شود.
- بیماری هپاتیت چیست؟
بسیار مقالات خوب و ارزشمندی در اختیار عموم قرار میدین واقعا عالی هستین موفق باشین.